विकाश पराजुली
एसएलसी, एसएलसी भन्दा भन्दै परीक्षा दिन पनि आउनै लाग्यो भोली देखि त एसएलसी परीक्षा नै हो । कतै मन आत्तिएको छ होला हैन ? के हुन्छ, कसो हुन्छ भनेर । तर आत्तिनु पर्दैन तिमीले यस अघि दिएका परीक्षा जस्तै हो यो परीक्षा पनि । कतिले तिमीलाई भन्छन होला यो त फालामे ढोका हो तर त्यो होइन यो त उच्च शिक्षा जाने एउटा फुड्किलो हो । के फुडकिलो उक्लन पनि डर मान्ने हो त ? विचार गर यस अघि दिएको परीक्षा भन्दा यो परीक्षा विल्कुलै फरक छैन ।
बर्षभरी एसएलसीको तयारीमा तिमीहरु लागेको छौ । कतिले अतिरिक्त कक्षा लिएर थप अध्ययान गरेका छौ होला त कतिले नियमित स्कुल तथा घरमा अध्यायन गरेका छौ होला । जे जस्तो भएपनि अब तिमीहरु डराउनु पर्दैन यो परीक्षा कस्तो हुने हो । कतिलाई पास, कतिलाई फेल त कतिलाई राम्रो नतिजा चाहिएको छ तिमीहरुलाई । क्षमतावान भएका विद्यँर्थीहरु उत्कृष्ट नतिजा खोज्नेछन् भने कमजोर विद्यार्थीहरु मात्र पासको प्रतिक्षामा छन् । अझ सुरुको दिन त अंग्रेजीको परीक्षा । आफ्नो मातृभाषा भित्र नपर्ने यो अंग्रेजी विषय विशेषतः सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययान गर्ने विद्यार्थीहरुलाई निकै ग्राहो पर्दछ । हो परीक्षा सुरु हुनै लाग्यो भन्दा यतिबेला विद्यार्थीहरुको मुटुले ठाउ छाडेको छ । परीक्षामा कस्तो हुने होला, कस्तो प्रश्नपत्र आउछ ? कति विद्यार्थीहरुलाई अर्को समस्या पनि छ जुन समस्या हो, प्रश्ननै राम्रो संग नबुझी उत्तर लेख्नु । प्रश्नले भन्न खोजेको एउटा तर तराई भने फरक यो कारणले तिमिहरुले राम्रो अंक परीक्षामा ल्याउन सक्दैनौ ।
तिमीहरुले नियमित पक्रिया जस्तै यो एसएलसी परिक्षालाई पनि बुझ । सधै दिए जस्तै यो परीक्षालाई उहि दर्जामा राखी आफ्नो आत्मबल बढाउ । तिमी परीक्षामा डराउनु पर्दैन । यस अघि तिमीहरुले धेरै परीक्षा दिईसकेका छौ । अब तिमीहरु अन्तिम तयारीमा छौ किनभने परीक्षा भोलीबाटै सुरु हुदै छ । बजारमा पाईने अनेगिन्ती सहयोगि पुस्तकहरु तर्फ पनि तिमीले ध्यान नदेउ । क्षणिकको लागि मात्र यस्ता सहयोगि गेसपेपरले मद्दत पु¥याउन सक्ला त्यो एउटा पाठ हो तर भोली गएर व्यवहारिक ज्ञान पाउन यसबाट ग्राहो हुन्छ ।
यो तिमीले राम्रो संग बुझेका छौ त्यसैले पनि मैले बारम्बार भन्दा ठिक नहोला । भोलीबाट परीक्षा तिमीले अब आफ्नो मेन्टालिटि ठिक बनाउ । नडराउ तिमीहरु, नलेउ चिन्ता पनि । चिन्ता लिएर आफ्नो आत्मबललाई कमजोर नबनाउ । अब दिमागमा धेरै कुराहरु खेलाएर आफुलाई कमजोर नबनाउ । भनिन्छ कहिले काही बादर पनि रुखबाट लड्छ, परीक्षामा उत्कृष्ट नतिजा ल्याउन रातदिन गरेको मेहनतलाई अब तिमीले सहि सदुपयोग गर्नुपर्छ । तिमीले मनमा कुनै पनि चिन्ता लिन भने हुदैन ।
अब तिमीले दैनिक अभ्यास गरी पढ् तर धेरै बोझ हुने गरी भने नपढ । राती अबेर सम्म कसैको पढ्ने बानी हुन्छ । त्यसो गर्नुपनि ठिक होईन । राती छिट्टै सुत बरु त्यसको साटो विहान सवैरै उठी आफ्नो कार्य गर । दिमागमा चिन्ता, डर केही नमानी अन्य परीक्षा जस्तै गरी मनमा लिने गर । यसो गरेमा तिमीलाई पढाईमा बाधा पुग्दैन ।
नबुझेका प्रश्नहरुलाई टिपोट गरी गुरुहरुलाई सोध । साथीहरु संग मिलेर अध्यास गर । यसो गर्दा समस्याको समाधान निकाल्न सहयोग पुग्दछ । विद्यँर्थी जिवनमा पढ्नु नितान्त आबश्यक हो । तर पनि दिमागलाई बढि बोझा दिने गरी पढ्ने भने होइन । परीक्षलाई ध्यानमा राखी पुर्व तयारी अभ्यास पनि गर्ने गर ।
एसएलसी दिने विद्यँर्थीमा मनोबैज्ञानिक त्रास बढि हुने भएकाले यो हटाउन जरुरी रहेको शिक्षाविदहरु बताउछन । परीक्षामा हल गर्दा धेरै आत्तिनु हुदैन । तिमीहरुले यो परीक्षालाई पहिले दिने जस्तै गरी मनमा लिएर राम्रो संग अध्ययन गर्दै गर । जति तयारी तिमीहरुले राम्रो ग¥यो अब त्यसलाई पुनः सम्झने प्रयास गर । रातभरी असुतिकन नपढ । निद्रा र थकानमा दिएको परीक्षा राम्रो हुदैन । त्यति मात्र हैन । तिमीले परीक्षा समय भर आफ्नो स्वास्थ्यको पनि ख्याल गर । सानो गल्तीले स्वास्थ्यमा ग्राहो भयो भने परीक्षा नराम्रो हुन्छ ।
त्यसैले खानेकुरामा तिमीले विशेषत ध्यान दिनु पर्दछ । एसएलसी जस्तो ठुलो परीक्षा दिदै छु  भनेर मनमा चिन्ता नलेउ । मैले पहिले पनि परीक्षा दिएको हो, त्यो र यो परीक्षामा केही फरक छैन भन्ने बुझ्ने गर । परीक्षामा म चिट चोरेर भएपनि पास गर्छु भन्ने भावना भने दिमाग लिदै नलेउ । यसरी तिमीले आफुलाई कमजोर ठान्यौ भने परीक्षामा नतिजा उल्टो पाउन सक्छौ । अब कुरा गरौ परीक्षा दिन के गर्ने त ?
विहान सवैर उठ, हात, मुख घोउ समय छ भने पुरा शरीर नै नुहाएदा ठिक हुन्छ । खाना खाउ । परीक्षा हुने पहिलो दिन भएकाले परीक्षा हलमा आधा घन्टा भित्रै केन्द्रमा पुग । त्यहाको बातावरण कस्तो छ बुझ्ने प्रयास गर । परीक्षाका लागि चाहिने प्रबेशपत्र, दुई, तीनवटा कलम, स्केल जस्ता आबश्यक सामग्री सम्झेर साथमा लैजाउ । संगै रहेका अरु विद्यार्थी र गार्डलाई आफ्नै स्कुलका सहपाठी र शिक्षक गुरुहरु हुन भन्ने सोचेर परीक्षा दिने गर ।
उत्तरपुस्तिका हात परेपछि नआत्तिउ । हात परेपछि राम्रो सित आफ्नो सिम्बल नं. लेख । आबश्यक विवरण स्पष्ट र बुझिने गरी भर । प्रश्नपत्र हात परेपछि एक पटक सवै प्रश्नहरु नविराई हेर । हत्तिारिएर लेख्न नथाल । प्रश्नको अंक हेरी समय विभाजन गर । यो कार्य तिमीले यस अघि स्कुलमा पनि सिकिसकेको हुनुपर्छ । हो त्यसै गरी समय विभाजन गर । एउटा प्रश्नका लागि धेरै समयबेर अलमल नपर । आफुलाई सजिलो र छिटो आउने प्रश्न पहिले लेख जसले गर्दा जानेको प्रश्न छिट्टै सकिन्छ । उत्तर लेखिसकेपछि सवै प्रश्नउत्तरलाई एकपटक हेर । कतै छुटेको पनि हुन सक्छ । आफ्नो सिम्बोल नम्बर पनि पुनः चेक गर । यदि उत्तरपुस्तिका थप गरेको हो भने राम्रो संग त्यसलाई स्टीच गर र बुझाउ । परीक्षा सकिएपछि हलबाट बाहिर निस्कदा मनमा खुसी लिएर निस्क । पहिलो परीक्षा कस्तो भयो होला भन्ने आशंका तिमीहरुको स्वभाविक हो । कतै केही गल्ती नै लेखिएको रहेछ भने त्यसलाई चिन्तै नगर । जे हुनु भयो । तिमी अर्को परीक्षाको तयारीमा लाग । घरमा गएर अंकको मुल्याकङमा समय खर्च नगर । यसो गर्दा तिम्रो अर्को परीक्षामा बाधा पुग्न सक्छ ।
शान्त बातावरणमा ध्यान केन्द्रीत गरी अर्को दिनको लागि अध्यासमा जुट । यसरी एसएलसी दियो भने पक्कै पनि राम्रो नतिजा आउनेछ ।