
बुटवल, वैशाख १४- रुपन्देहीको बेलहिया नाकाबाट बुटवलको कृषि उपज केन्द्रमा दैनिक ४० टन बेमौसमी आप आउन सुरू गरेको छ। सिजनको समयमा ५० टन बराबरको आँप बुटवलको कृषि तथा थोक बजार केन्द्रमा आउने गरेकोमा अफ सिजनमै यति ठूलो परिणाममा भारतीय आँप बुटवलको बजारमा आउन थालेको हो। बुटवलको बजारमा साता दिन अघिदेखि भारतीय आँपको बिक्री सुरू भएको छ।
खासगरी प्राकृतिक रुपमा आँप पाक्ने समय जेठ महिनाको अन्त्यदेखि असार, साउन र भदौ महिनाको समय भए पनि स्थानीय बजारमा भने वैशाख सुरूदेखि नै आँपले बजार कब्जा गरेको छ। बुटवल बजारमा दैनिक मात्रामा २२ लाख मूल्य बराबरको भारतीय आँप आउने गरेको कृषि उपज तथा थोक बजार केन्द्रका पूर्वअध्यक्ष कलाधर पन्थीले जानकारी दिए।
सिजनका समयमा ५० टन समेत आयात हुने गरेकोमा अफ सिजनैमै ४० टनसम्म भारतीय आँप यस क्षेत्रमा बिक्री भइरहेको छ। उपज केन्द्रबाट आयातित भारतीय आँप पाल्पा, गुल्मी, स्याङ्जा, अर्घाखाँची जाने पन्थीले बताए। यता उपभोक्ताले भने बेमौसमी आँप रसाएन राखेर पकाइएको हुँदा आँपमा स्वाद समेत नभएको बताएका छन्। बुटवल आदर्शनगरका राजेन्द्र झाँक्री मगरले आँपमा कुनै पनि स्वाद नभएको बताए।
कृषि उपज केन्द्रमा भारतबाट आँप लिएर आएका एक ट्रक चालकले बगैंचाबाट टिपेको आँप भारतिय बजारमै पठाउने र नेपाल पठाउने आपमा विषादी राखेर ल्याउने गरेको बताए। बढी मुनाफाको लोभमा व्यापारीहरूले खुल्लम रुपमा काँचो आँपमा कार्बाइड नाम रसाएन राखेर आँप पकाउने गरेको यसरी रसाएन राखेमा आँप २४ घण्टामै कलर परिवर्तन र पाक्ने उनको भनाइ छ।
कार्बाइड (कार्बन) नामक रसायन प्रयोग गरी पकाएको आँप खानाले मानव स्वास्थमा प्रतिकूल असर पर्ने, पेट दुख्ने, आँखामा प्रभाव पार्ने, मुटुमा प्रभाव पार्ने, जिब्रो टर्रो हुने, स्वाद नआउने भएकाले यस्ता आँप खान सचेत हुनुपर्ने मेडिटेक अस्पतालका डा. सुदर्शन थापाको भनाइ छ।
रत्ननगर (चितवन), १५ असोज । चितवनमा सरकारी कागज
कीर्ते गर्ने दुईजना पक्राउ गरेका छन् । यस्तै अदालतले दोषी ठहर भई फरार
भएका अर्का एकजनालाई समेत पक्राउ गरिएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले आज
जानकारी दिएको छ ।
पूर्वी चितवनको खैरहनीमा मोटर ड्राइभिङ इन्स्टिच्युट सञ्चालन गर्दै आएका भोला महतो र अर्का कृष्णजङ्ग श्रेष्ठलाई पक्राउ गरिएको चितवनका प्रहरी प्रमुख सहकुलबहादुर थापाले जानकारी दिनुभयो ।
उहाँका अनुसार महतोलाई नक्कली कागजात बनाउन श्रेष्ठले सहयोग गरेको खुल्न आएको छ उनीहरुलाई कारबाहीका लागि अहिले जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा राखिएको छ । कीर्ते काम गरेको छ भन्ने सूचना पाएपछि वास्तविकता बुझ्न एक प्रहरी नै कागज बनाउने बहानामा सो इन्स्टिच्युटमा गएका थिए ।
प्रहरीलाई समेत उनीहरुले कीर्ते कागज बनाइदिएपछि पक्राउ गरी कारबाही थालिएको थापाले जानकारी दिनुभयो । उनीहरुको विषयमा अनुसन्धान भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ । यस्तै चितवन जिल्ला अदालतबाट मिति २०६०÷३÷१६ गते फैसला भई २० वर्ष कैद सजाय तोकिएर फरार व्यक्तिलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको जनाएको छ ।
जिल्ला चितवन माडी–५ बस्ने ४८ वर्षीय धर्मनाथ महतोलाई उनकै घरबाट पक्राउ गरी अदालतमा बुझाइएको प्रहरीले जनाएको छ ।
पूर्वी चितवनको खैरहनीमा मोटर ड्राइभिङ इन्स्टिच्युट सञ्चालन गर्दै आएका भोला महतो र अर्का कृष्णजङ्ग श्रेष्ठलाई पक्राउ गरिएको चितवनका प्रहरी प्रमुख सहकुलबहादुर थापाले जानकारी दिनुभयो ।
उहाँका अनुसार महतोलाई नक्कली कागजात बनाउन श्रेष्ठले सहयोग गरेको खुल्न आएको छ उनीहरुलाई कारबाहीका लागि अहिले जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा राखिएको छ । कीर्ते काम गरेको छ भन्ने सूचना पाएपछि वास्तविकता बुझ्न एक प्रहरी नै कागज बनाउने बहानामा सो इन्स्टिच्युटमा गएका थिए ।
प्रहरीलाई समेत उनीहरुले कीर्ते कागज बनाइदिएपछि पक्राउ गरी कारबाही थालिएको थापाले जानकारी दिनुभयो । उनीहरुको विषयमा अनुसन्धान भइरहेको प्रहरीले जनाएको छ । यस्तै चितवन जिल्ला अदालतबाट मिति २०६०÷३÷१६ गते फैसला भई २० वर्ष कैद सजाय तोकिएर फरार व्यक्तिलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको जनाएको छ ।
जिल्ला चितवन माडी–५ बस्ने ४८ वर्षीय धर्मनाथ महतोलाई उनकै घरबाट पक्राउ गरी अदालतमा बुझाइएको प्रहरीले जनाएको छ ।
विकाश पराजुली
बुटवल, चैत २२ । सानै उमेरमा विवाह गरे भविष्य राम्रो हुने र धर्म, कर्म
पनि प्राप्त हुन्छ भन्ने सामाजको गलत मानसिकताकै कारण आमा बुवाले
जर्वजस्ती १३ बर्षको उमेरमा पुष्पा चौधरीको बालविवाह गरिदिए । समाजका भद्र
भलामीहरुले उमेर बढी भएकी छोरी घरमा राखे नराम्रो घटना हुने भन्दै
आमाबुवाहरुलाई उस्काएपछि १३ बर्षे कलिलो उमेरमा पुष्पाले अर्कैको सिन्दुर
पहिरिनु प¥यो ।१३ बर्षको उमेर आफ्नो विवाह भएको बताउने पुष्पाले समाजिक कु संस्कारकै कारणले भाईको पनि ७ बर्षको उमेरमानै विवाह भएको बताईन । ‘सानो भाईलाई विवाह भनेको के थाहा छ, घरबाट गर्ने भनेपछि विहे गरियो भाई बुहारी भन्न पनि उतिबेला ग्राहो हुन्थ्यो विगतका दिन सम्झदै पुष्पाले भनिन् बैनी भन्नेलाई बुहारी भन्न निकै गाहो लाग्यो ।’
रुपन्देहीको दुधराक्ष बुद्धनगरमा जन्मेकी पुष्पा चौधरीले मानकपडि ६ मा विवाह गरेकी थिईन । सानै उमेरमा आफ्नो बालविवाह भएपनि चौधरी अहिले गाउ“मा बालविवाह गर्न हुन्न भन्ने सचेतना अभियानमा जुटेकी छन् । ‘बुवाआमाले सानै उमेरमा विवाह गर्नुपर्छ भनेपछि गरेको हो, तर अहिले म त्यसैको विरुद्धमा आवाज उठाउदै हिडेकी छु ३५ बर्षीय पुष्पाले भनिन् ।’
वि।स।२०४८ सालमा आफ्नो विवाह हुदा कयौ आफु जस्ता बाल बालिकाहरुको विवाह हुदै आएको भएपनि पछिल्लो १० बर्षमा रुद्रारक्ष बाट बालविवाहका भएका छैनन् । रुद्रारक्ष संगै मानपकडि गाविसमा पनि अहिले बालविवाहहरु भएका छन् । ‘कुनै समय बालविवाहको प्रचलन बढी थियो, समाजमा सचेतना जगाएपछि यसको प्रचलन हराएको हो, पुष्पाले भनिन् अहिले त्यस्तो बालविवाहको घटना सुन्न परेको छैन् ।’
सानै उमेरमा विवाह भएको पुष्पाका हाल २ छारी र १ छोरा मात्र छन् । उनी मात्र हैन मानपकडि १ कुरेनीकी मिना कुमारी चौधरीले पनि पछिल्लो समय यस क्षेत्रमा बालविवाहको घटनामा कमि आएको बताईन ।
आफ्नो १५ बर्षको उमेरको विवाह भएको बताउदै उनले अहिले बालविवाह सम्बन्धी यस क्षेत्रका मानिसहरुमा सचेतना जागेको बताईन । ‘सानै उमेरमा विवाह गर्दा धेरै ग्राहो भयो, कलिलो उमेरमा विवहा गर्दा भविष्य राम्रो हुन्छ भन्दै विवाह गरिदिए मिना भन्छिन् बुवाआमाको भनाईलाई नकार्न सकिन ।’
उनले अहिले आफुले जस्तै बालबालिकाहरुले कम उमेरमा विवाह नगरुन भन्ने अभियानमा लागेकी छन् । उनले समाजमा हुने विभिन्न कार्यक्रमहरुमा बालविवाह विरुद्धका आवाजहरु उठाउदै आएको बताईन ।
१० बर्ष पहिले दुधराक्ष र मानपकडिमा पनि बालविवाहको प्रचलन रहेपनि अहिले भने समाजमा बालविवाह नभएको स्थानीयहरु बताउ“छन् । बालविवाह गर्दा बच्चाहरुलाई शारिरीक र मानसिक दुवै रुपमा तनाव हुने र सानै उमेरमा विवाह गर्दा पाठेघर खस्ने समस्या समेत बढ्दै जाने चिकित्सकहरु समेत बताउछन् ।
बालविवाह विशेष गरी अहिले पनि नेपालको तराई क्षेत्रमा बढी मात्रामा हुने गरेको छ । यो प्रचलन उच्च जातीय समुदायमा भन्दा तल्लो जातका भनिने मुसहर, चमार, डोम, यादव, मुस्लिम जस्ता समुदायमा बढी भएको उनले बताईन । सबैभन्दा ज्यादा बालविवाहको प्रचलन मुसहर र डोम समुदायमा रहेको पाईन्छ ।परम्परागत विश्वास र सोचाइका कारण बालविवाह हुने गरेको जिल्ला प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीका डिएसपी दिपक न्यौपानले बताए ।
‘अहिले जिल्लामा बालविवाह सम्बन्धी उजुरु परेका छैनन् यसरी हेर्दा पनि बालविवाह सम्बन्धी समाजमा सचेतना बढेको देखिन्छ उनले भने ।’ बाल विवाहपछि बालवालिकाहरुको पढाई विग्रने, विरामी हुने, छिटो बच्चा जन्मने, बालबालिकाको मानसिक शक्तिको विकास नहुने जस्तो नकारात्मक पक्ष रहने उनको भनाई छ । समुदायमा छोरी हुर्के खर्च बढी हुन्छ भन्ने धारणा ब्याप्त हुदा पनि बालविवाह हुने गरेको बताईन्छ ।
सानो उचाई, माथी कालो ज्याकेट र तल
कालै पाईन्ट लागेको एक युवा । कार्यक्रम सञ्चालकले प्रमुख अतिथिको हैसियतले
स्टेजमा बोलाउँछन् । सवैलाई नमस्ते गर्दै मञ्चमा राखिएको कुर्चीमा
आशणग्रहण गर्छन उनी । चिनेकाले त चिनिहाले, कार्यक्रममा पहिलो पटक
पुग्नेहरु खसाकखुसुक गर्न थाल्छन्, अचम्म मान्छन् अनि भन्छन्–“कति सानो हो
यो वावु ।”
अचम्म नहुन पनि कसरी, एउटा उपत्यारिलो सानो युवा कार्यक्रमको प्रमुख अतिथी हुन्छ । खुलदुली हुन्छ, यसको के योग्यता होला ? कार्यक्रम सञ्चालकले नाम सँगै उनको पद गाविस सचिव भनेपछि कार्यक्रम स्थलमा उपस्थितहरु अचम्मित पर्दछन् ।
अचम्म नहुन पनि कसरी, एउटा उपत्यारिलो सानो युवा कार्यक्रमको प्रमुख अतिथी हुन्छ । खुलदुली हुन्छ, यसको के योग्यता होला ? कार्यक्रम सञ्चालकले नाम सँगै उनको पद गाविस सचिव भनेपछि कार्यक्रम स्थलमा उपस्थितहरु अचम्मित पर्दछन् ।
पाल्पाको देविनगरका २१ बर्षिय गाविस सचिव कमल
लम्साल आफ्नै कार्यकक्षमा । उनको स्थायी घर गुल्मी जिल्लाको घमिर गाविस वडा
नं। २ मा पर्दछ ।
यो दृश्य देखियो पाल्पा जिल्लाको देविनगर
गाविसमा बुधबार आयोजना गरिएको एक स्वास्थ्य शिविर कार्यक्रममा । जहाँ
त्यीनै युवा प्रमुख अतिथीको रुपमा थिए । सानो उमेर र सानो उचाईका उनलाई
गाविस सचिव हुन भन्दा धेरैले पत्याउन पनि सकेनन् । करिव ३० मिनेटको
औपचारिक कार्यक्रम सम्पन्न भएपछि परिचयका क्रममा उनी प्रत्यक्ष कुराकानी
गर्ने अवसर जुट्यो ।
गुल्मी जिल्लाका घमिर गाविस वडा नं. २ स्थायी घर भएका कमल लम्साल अहिले देविनगर गाविसका गाविस सचिव हुन । २०६५ सालको गुल्मी जिल्ला घमिर गाविस वडा नं. ८ मा रहेको देविस्थान उच्च मावि बाट एसएलसी उत्र्तीण गरेका लम्साल प्लस टु भने बुटवलको हाटबजार लाईनमा रहेको सिद्धार्थ गौतमबुद्ध क्याम्पसबाट गरे । व्याचलर अध्ययानका लागि काठमाडौ गएका उनी लोकसेवाको तयारी गर्दै अध्ययानलाई अघि बढाए ।
सानो उमेरमा लोकसेवाबाट नाम निकालेर गाविस सचिव भएका कमल लम्साल २०७० साल माघ महिनाको २१ गते पाल्पा जिल्लाकै बाकामलाङग गाविसबाट गाविस सचिवको काम सूरु गरेका हुन । त्यसपछि कमल २०७१ असोज २७ देखि देविनगर गाविसमा कार्यरत भएका हुन ।
२०७० सालको लोकसेवा बाट उर्तिण भएका उनी ब्याचलर पास भएका छन् । काठमाण्डौमा बसेर अध्ययान गरेका उनले नियमित रुपमा १ बर्ष अध्ययान गरे र नाम निकाले । पहिलो पटक लोकसेवामा परीक्षा दिएका उनी उर्तिण हुन सकेनन । दोस्रो पटकमा उनी लोकसेवा उर्तिण गरेरै छाडे । उनी लोकसेवामा अतिरिक्त कक्षा नलिएको पनि भेटका क्रममा बताए ।
गाउँका सवै प्राय लोकसेवामा गएकाले आफ्नो पनि ध्यान त्यति गएको उनले बताए । “सुरुमा डर लाएको थियो । अन्तवार्ता विग्रन्छकी भन्ने पनि लागेको थियो” उनले भने ।
कलेजमा पढे जसरी लोकसेवा तयारी गरेका उनले समय अनुसार चल्न सक्नुपर्ने बताए ।
सुरुमा काम गर्दा केही विग्रिए जागिर जान्छ भन्ने डर भएकाले सुरुमा काम गर्न डर लागेको उनले आफ्नो अनुभव सुनाए । पढ्यो भने हुने भएकालेले अहिले सम्झनेगरी लोकसेवा तयारी गर्नुपर्ने बताउँछनु । घोकेर अध्ययान गर्दा उल्टो प्रश्न आउने भएकाले त्यसलाई घोक्दा उत्तर लेख्न नसकिने उनले बताए ।
गुल्मी जिल्लाका घमिर गाविस वडा नं. २ स्थायी घर भएका कमल लम्साल अहिले देविनगर गाविसका गाविस सचिव हुन । २०६५ सालको गुल्मी जिल्ला घमिर गाविस वडा नं. ८ मा रहेको देविस्थान उच्च मावि बाट एसएलसी उत्र्तीण गरेका लम्साल प्लस टु भने बुटवलको हाटबजार लाईनमा रहेको सिद्धार्थ गौतमबुद्ध क्याम्पसबाट गरे । व्याचलर अध्ययानका लागि काठमाडौ गएका उनी लोकसेवाको तयारी गर्दै अध्ययानलाई अघि बढाए ।
सानो उमेरमा लोकसेवाबाट नाम निकालेर गाविस सचिव भएका कमल लम्साल २०७० साल माघ महिनाको २१ गते पाल्पा जिल्लाकै बाकामलाङग गाविसबाट गाविस सचिवको काम सूरु गरेका हुन । त्यसपछि कमल २०७१ असोज २७ देखि देविनगर गाविसमा कार्यरत भएका हुन ।
२०७० सालको लोकसेवा बाट उर्तिण भएका उनी ब्याचलर पास भएका छन् । काठमाण्डौमा बसेर अध्ययान गरेका उनले नियमित रुपमा १ बर्ष अध्ययान गरे र नाम निकाले । पहिलो पटक लोकसेवामा परीक्षा दिएका उनी उर्तिण हुन सकेनन । दोस्रो पटकमा उनी लोकसेवा उर्तिण गरेरै छाडे । उनी लोकसेवामा अतिरिक्त कक्षा नलिएको पनि भेटका क्रममा बताए ।
गाउँका सवै प्राय लोकसेवामा गएकाले आफ्नो पनि ध्यान त्यति गएको उनले बताए । “सुरुमा डर लाएको थियो । अन्तवार्ता विग्रन्छकी भन्ने पनि लागेको थियो” उनले भने ।
कलेजमा पढे जसरी लोकसेवा तयारी गरेका उनले समय अनुसार चल्न सक्नुपर्ने बताए ।
सुरुमा काम गर्दा केही विग्रिए जागिर जान्छ भन्ने डर भएकाले सुरुमा काम गर्न डर लागेको उनले आफ्नो अनुभव सुनाए । पढ्यो भने हुने भएकालेले अहिले सम्झनेगरी लोकसेवा तयारी गर्नुपर्ने बताउँछनु । घोकेर अध्ययान गर्दा उल्टो प्रश्न आउने भएकाले त्यसलाई घोक्दा उत्तर लेख्न नसकिने उनले बताए ।
– विकाश पराजुली
दिउस भरको थकान, कोठामा पुग्दा लाईन रहेनछ, किचनमा छिरे विहानका भाडा माझ्न पनि बाँकी नै ।
खान मन हुँदा हुदै पनि जागर चलेन सम्झे “दिउसोको भेज चाउमिन, आजको रात यसै सुतौ” ।
भित्तामा छटक–छटक गरेको घडिले रातको ९ बज्यो भन्दै टिङ….टिङ घण्टी हान्यो । सुत्ने तरथरमा थिए । त्यहि बेला फोनको घण्टी पनि बज्यौ, टिरिङङ्…… ।
फोन उठाउने आट समेत आएको थिएन, हेर, “mom house” लेखेको रहेछ उठाए । उठाउन साथ आवाज आयो “खाना खायौ ?” “अ खाए” जवाफ फर्काए । सोचे आमाको मन हो, छोराले खायो खाएन भन्ने चिन्ता छ ।
“विहानै जान्छस, साँझ पनि ढिला कोठामा आउछस् खाना खाएर सुत्ने तर, नखाई सुत्नु हुदैन” हरेक पटकको फोनमा आमाले दिर्ने अर्ति त्यति बेला पनि दोहोरिन छाडेन ।
अझ कहिले काँही त “ग्राहो भयो भने विहे गर” पनि भन्नुहुन्छ । आमालाई लाग्दो हो,छोराले नखाई सुतेको छ भन्न कम्तिमा विहे गरे त राम्रो सँग खान पाउथ्यो भन्ने ।
विहानको घाम सिरानीमा आईहाल्छ, लाग्छ, “तेरो अब हिड्ने बेला भयो जाँ आफ्नो बसिवियालो गर्न ।”
आज्ञाकारी बालक जस्तै उसको भनाई मान्दिन भन्दा भन्दै पनि मान्नुपर्छ । हातमुख धोयौ, बुस्र ग¥यो हिड्यो चिया पनि नखाई । ढिला भयो भने हाकिमको फोन, छिटो जाउ पेटमा चारो नपरेको हिजोको भेज चाउमिन सँगै हो ।
“एकदिन होईन दुई दिन होईन दैनिक यसै गरी कतिदिन चल्छ” साथी किष्ने यस्ता उपदेश कति दियो दियो तर टे¥या हैन ।
उ थप्दै जान्छ “यति गरेको खानलाई हो, खाना नखाई पनि काम गर्छन, विचार गर भोली फेरी विरामी भई विस्तारामै हुनुपर्ला ।”
उपदेश कृष्नेको मात्र पाईन । धेरैले दिए, प्रकास, नविन गकुल, अर्जुन, अनिता, सुनिता सवैले ।
विहान, दिउसो या साँझ घरबाट आमाको फोन आएकै हुन्छ, विहान र साँझमा “खाना खायौ” भन्ने शव्द दिउसोमा भने “नास्ता खायौ” भन्ने हुन्छ ।
………
विहान ७ बजे हिड्यो बेलुका ८ बजे कोठामा पुग्यो, जागर चल्छ पका खा, छैन यतिकै सुत ।
आजभोली त त्यी मनमाया भाउजुले पनि चिन्न थालिछन् कारण अहिले दिनको ३ पटक उनको पसलमा नगई भा छैन, चिया, समोसा, चाउमिन उनको पसलको दैनिकी नास्ता हो ।
“बावु आज त परौठा बनाउँछु” म पसलमा पुग्न साथ आजभोली मनमाया भाउजुको यो आवाज आउछ ।
किनकी उनलाई पनि थाहा भयो कि कोठामा चुलो बाल्ने जागर यी बावुको पनि छैन । चिया नास्ता, परौठा जे खायो “टिप्नुहोला है, पैसा आएपछि तिरौला” सधै यसै भन्यो हिड्यो ।
मनमाया भाउजु पनि कम्ता खटिएकी छैनन् उनलाई साथ दिने उनका श्रीमान पनि छन् अजय । हैसेमा हस्तै गर्दै साथ दिएका छन् अजयले ।
दुई छोरी, एक छोरा, छोरालाई बोडिङ स्कुल पढाएका छन् अस्ती भन्दै थिए अजयले “अब घडेरी किन्नु पर्ला ।”
काम गर्दा मनमाया र अजय कम्ता खटिएका छैनन । फरक यति हो उनको खटाई नगदीमा चलेको छ मेरो उदारोमा ।
“हामी त श्रमजिवी साँहुले पैसा दिन्छन् अनि तिरौला” मनमाया भाउजुलाई यसो भन्दा मुसुक्क हाछिन्न किनकी उनलाई श्रमजिवी भनेपछि के बुझछिन् कुन्नी, त्यो उनलै जानुन ।
………………
विहान साँझ आमाको मात्र होईन केही पिर गर्ने एउटी पनि छ ।
“खाना खाए अब सुत्न लाको” तर यो जवाफ उनी कहिल्यै पत्ताउदैनिन् किनकी उनलाई पनि आमालाई जस्तै लागेको छ, भन्छिन “खान नखाई कतिदिन सम्म यसै गर्ने हो ।”
आवेश, प्रेम र माया साथ सुनिने यो आवाज मेरा लागि नौलो होईन । “विरामी हुनलाई सधै खानमा कन्टियुनिटि नदिने, कति सम्झाउने हो” उनले यसो भन्नु लाग्छ उनको त्यो कतव्र्य नै हो ।
कहिले भन्छिन् “कति विजी हो, भेट गर्ने पनि फुर्सद छैन, पैसा पनि त राम्रो होला नि ?”
विहान ७ बजे हिडेको केटो बेलुका ८ बजे कोठामा पुग्छ, दिउस फोन गर्दा मिटिङ, कार्यक्रममा छु भन्छ उनले राम्रो कमाई हुन्छ भन्ने सोच्नु गलत हैन । कमाई कति छ भन्ने त पैसा दिने साँहु र मलाई मात्र थाहा छ ।
………..
घर नगएको पोहोरको दशै सँगै हो । दशैमा पनि जम्मा एक हप्ता घरमा बसाई भयो । शनिबार नहिड भन्दा भन्दै पनि आमाको भनाईलाई इन्कार गर्दै “जागिरमा जानु छ” भन्दै घरबाट हिडेको याद छ ।
आमाले फोनमा भन्नुहुन्छ “घरमा आउने कहिले हो” मैले सहज उत्तर दिन्छु आर्सिवाद थाप्न दशैमा आन्छु आमा ।”
छोराले यहि भन्छ भन्ने थाहा हुँदा हुँदै पनि आमाले सधै घरमा कहिले आउछस भन्नुहुन्छ । आमाले भने जस्तै कहिले जान्छु भन्ने मलाई पनि थाहा छैन ।
अफिस विदा बर्षमा त्यस्तै १५ दिन हुँदो हो । दशैमा १ हप्ता, तिहारमा ४ दिन, नवबर्ष १, होलीमा १ दिन र मजदुर दिवसमा १ दिन । अरु हप्ताले गाउ जाने सम्म समय हुदैन त्यसैले घर जान दशै कुर्नुपरेको छ ।
आमाले दशैमा त १० दिन बस्नुप¥यो भन्दा फुर्सद छैन भन्दै घरबाट हिडेको पनि याद छ । कत्तिन फुर्सद नभएको जस्तो । सोच्छु कहिले काँही, “घर जान्छु, खादिन यस्तो जागिर सागिर, अब गाउमै बस्छु, उतै केही मेसो समाउला” । तर मनले यसो भनेपनि म यो कुरा यथार्थमा जान सक्दिन ।
घर आईजा भन्दा आमालाई “हजुर आउनुस बुटवल” धेरै पटक भने, किनकी यहा अरु केही नभए घुमाउछु भन्ने त निहु छ । यदि यहि निहु नभए आमालाई लाग्थ्यो भर्खर २२ पुगेको छोरो आमालाई भेट्न होईन आमा छोरालाई भेटन् बुटवल जानु पर्ने भयो ।
………….
आज मेरा लागि खुसीको दिन हो किनकी आज साँहुले चार महिनाको तलव सातौ किस्तामा दिदैछ । हिजो पसलले राम्रो सँग करायो, घरबेटी पनि करायो भनेर आक्रोश पोखेपछि साँहुको ध्यान किस्तामा भएपनि तलव दिने मनसायमा छन् ।
खुसीको दिन भएपनि मनमा एक प्रकारको चिन्ता रहेको छ । सदा जस्तै आज पनि आमाले विहानै फोन गर्नुहुनेछ, अनि भन्नुहुनेछ “खाना पाक्यो, खाना खायौ” म नहिच्किचाई जवाफ दिनेछु –“आज त साँहुले तलव दिदै छ, बाहिर खाने मन छ ।”
- विकाश पराजुली
बुटवल, २८ जेठ । निकै लामो समय देखि निर्माणधिन अवस्थामा रहेको बुटवलको पशु वधशाला अब सञ्चालनमा आउने भएको छ ।
बुटवल १२ रामनगर स्थित धागो कारखाना नजिक सञ्चालनमा आउन लागेको वधशाला सुरु भएको सात बर्षपछि मात्र निर्माण सम्पन्न भएको हो ।
बुटवल उपमहानगर पालिका र मासु व्यवसायी संघ
रुपन्देही बीचमा आपसी सम्झौता पछि अब छिट्टै पशु वधशाला सञ्चालनमा आउने
भएको हो । बाहिरी फेज आउटको कामका लागि पहिलो चरणमा पशुपंक्षी बजार
प्रबद्र्धन निर्देशनालय ललितपुरले केन्द्र देखि नै काम गरेको थियो । तर पछि
ठेकेदारले समयमा नै काम नगरेको र बजेट अभावको कारणले यो वधशाला समयमानै
सञ्चालनमा आउन नसकेको हो । पहिलो चरणको काम २०६५ फागुनमा भवन निर्माण
सम्झौता र ०६६ बैशाखमा वधशाला भित्रको भौतिक संरचना निर्माण गर्ने विषयमा
गोरखा कन्ट्रक्सनसँग सम्झौता भएको थियो । तर ठेकेदार सम्पर्क विहिन भएपछि
निर्माण कार्य रोकिएको थियो । ०६५ सालमा नै बुटवल नगरपालिकाकाले बुटवल–१३
देबिनगरमा ३३ कठ्ठा जग्गा वधशालाका लागि उपलव्ध गराइएको भएपनि स्थानियको
अवरोध पछि औद्योगिक क्षेत्र व्यवस्थापन लिमिटेडको ३ बिगाहा जग्गामा वधशाला
निर्माण सुरु गरिएको थियो ।
पशुपंक्षी बजार प्रबद्र्धन निर्देशनालयले
भित्री फेजका लागि तत्कालिन बुटवल नगरपालिकालाई जिम्मा दिएपछि नगरपालिकाले
संरक्षकको भुमिकामा दोस्रो चरणमा ठेक्का दिएपछि अहिले वधशाला निर्माण भएको
हो । नगरपालिकाले ०७१ जेठ २० गते अरनिको एण्ड भिम कन्ट्रक्सन सँग सम्झौता
गरी ०७१ ६ ३० सम्म निर्माण पुरा गर्न भन्दै ठेक्का दिएको थियो । तर समय
अपुग भएपछि नगरपालिकाले समय थप गरेको थियो । थप गरेको समयभित्र ठेकेदार
कम्पनीले विहिबार बुटवल उपमहानगरपालिकालाई वधशाला निर्माण हस्तान्तरण गरेको
छ । १ करोड १ लाख ८५ हजार ६ सय ३६ रुपैया लागत ईष्टिमेट गरेपनि निर्माण
कम्पनीले ९१ लाख ४३ हजार ३ सय १० रुपैयामा ठेक्का लिएको थियो ।
कृषि विकास मन्त्रालय पशु सेवा विभाग
पशुपंक्ष बजार प्रबद्र्धन निर्देशनलाय हरिहरभवन ललितपुर बाट ५० लाख र बाँकी
रकम बुटवल उपमहानगरपालिकाले ५२ लाख ४२ हजार ८ सय १८ रुपैया मा सो वधशाला
निर्माण भएको हो ।
विहिबार बुटवल उद्योग बाणिज्य संघ, जिल्ला
पशु सेवा कार्यालय, मासु व्यवसायी संघ, उपभोत्ता हित संरक्षण मञ्च र
पत्रकारको रोहवरमा वधशाला अनुगमन गरिएको थियो ।
बुटवल उपमहानगर पालिकाका ईन्जिनियर सुमन
श्रेष्ठले अब वधशाला छिटो सञ्चालनमा आउने बताए । “अब सामान्य काम बाँकी छ,
त्यसपछि यो सञ्चालनमा आउने छ” उनले भने ।
उनले मासु व्यवसायी संघ सँग सहमति गरी बुटवल उपमहानगर पलिका संरक्षक हुने गरी सञ्चालनका लागि मासु व्यवसायीलाई दिने बताए ।
मासु व्यवसायी संघका अध्यक्ष कृष्ण पौडेलले
लामो समय पछि सञ्चालनमा आउन लागेको वधशालाले बुटवलमा अझ स्वच्छ मासु
उपभोत्ता सम्म पुग्ने आशा व्यक्त गरे । उनले नगरपालिकाले जतिबेला पनि
समझदारीका लागि बोलाएपनि आफ्नो संस्था तयार रहेको बताए ।
“राती १२ बजे बोलाएपनि हामी आउँछौ” उनले
भने । यसैगरी उपभोत्ता हित संरक्षण मञ्चका अध्यक्ष नर्वु लामाले वधशाला
सञ्चालन पछि उपभोत्ताले स्वच्छ मासु पाउने बताए ।
गोठ देखि ओठमा जाँदा सम्म स्वच्छ मासु हुनुपर्नेमा अब यो सञ्चालनले व्यवसायी तथा उपभोत्ता दुवैलाई फाईदा हुने उनको भनाई छ ।
बुटवलमा वधशाला नबनेकै कारण दैनिक वध हुने
२५ सय पशुपंक्षहरु अस्वस्थकर रुपमा वध गरिएका छन् । मासु व्यवसायी संघका
अनुसार बुटवलमा दैनिक २ सय वटा खसी, २ हजार वटा कुखुरा, ४० वटा रागाभैसी
तथा ५ वटा बंगुर र करिव ५ सय केजीबराबरको माछा वध गरिन्छ । त्यस मध्ये करिव
७५ प्रतिशत मासु अस्वस्थकर हुन्छ ।
१८ पुस, काठमाडौं । सरकारको योजनाअनुसार
निर्माण प्रकृया अगाडि बढे अबको तीन वर्षमा भैरहवामा सुविधासम्पन्न
अन्तराष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण सम्पन्न हुनेछ ।
तस्वीरमा देखाइएजस्तै ६ वटा
अन्तराष्ट्रिय र चारवटा आन्तरिक उडानका जहाज पार्क गर्न सकिने सुविधासहित
भैरहवामा विमानस्थल संचालनमा आउने छ । यसले लुम्बिनीको पर्यटकीय विकासमा
ठूलो परिवर्तन ल्याउने र बुद्ध धर्मालम्बी पर्यटकहरु सिधै लुम्बिनी पुग्ने
सुबिधा उपलब्ध हुने छ ।
एशियाली बिकाश बैंकको आर्थिक सहयोगमा
निर्माण हुन लागेको बिमानस्थलका लागि अहिले नेपाल नागरिक उड्डयन
प्राधिकरणले टेण्डर आह्वान गरेको छ । नोभेम्बर २८ मा टेण्डर खोलेयता करिव
२४ वटा अन्तराष्ट्रिय कम्पनीले फारम लगेको गौतम बुद्ध विमानस्थल सुदृढीकरण
आयोजनाका निर्देशक मुरारी भण्डारीले जानकारी दिनुभयो । चिनियाँ, भारतीय,
कोरियाली र स्पेनी कम्पनीहरुले टेण्डरका लागि फारम लगेको उहाँले जानकारी
दिनुभयो ।
त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल
(टीआईए) को वैकल्पिक विमानस्थलका रुपमा निर्माण गर्न लागिएको गौतम बुद्ध
विमानस्थलमा अहिले टीआईएमा अवतरण गरिरहेका सबै जहाज अवतरण गर्न सक्ने
निर्देशक भण्डारीले जानकारी दिनुभयो । विभानस्थल निर्माण कार्य २०१७ को
जुनसम्म सक्ने लक्ष्य राखिएको छ ।
विमानस्थलमा ६ वटा अन्तर्राष्ट्रिय उडान
भर्ने जहाज र ४ वटा आन्तरिक उडान भर्ने जहाज पार्किङ गर्न मिल्ने छ ।
पछिल्लो समय टिआईए व्यस्त भएर कतिपय समयमा अन्तर्राष्ट्रिय विमानहरु
भारतमा लगेर ल्याण्ड गर्नुपर्ने बाध्यता छ, गौतम बुद्ध विमानस्थलको
स्तरोन्नती भएपछि यो बाध्यता हट्ने छ ।
गौतम बुद्ध विमानस्थल सञ्चालनमा आएपछि
टिआईएबाट हाल अवतरण भइरहेका जहाजमध्ये १० प्रतिशत गौतम बुद्धमा अवतरण
गर्ने र बााकी नयाा थपिने अनुमान गरिएको छ । यसो भएमा टिआईएमा हवाई चाप कम
हुनेछ ।
गौतम बुद्ध विमानस्थलमा अन्तर्राष्ट्रिय
उडान अवतरण हुन थालेपछि पर्यटन विकासमा ठूलो टेवा पुग्ने सरोकारवालाहरुले
विश्वास लिएका छन् । ‘सबैभन्दा पहिला देशले पहिलो वैकल्पिक
अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पाउनेछ’ परियोजना निर्देशक भण्डारीले
अनलाइनखबरसँग भन्नुभयो- ‘गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्विनीको
अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा प्रत्यक्ष सम्बन्ध हुनेछ ।’
जिल्लाबाट वैदेशिक रोजगारीमा जानेहरुलाई
गौतम बुद्ध विमानस्थल सञ्चालनमा आएपछि राजधानी धाउनुपर्ने वाध्यताको
अन्त्य हुनेछ । गौतम बुद्धको जन्म स्थलको प्रचार-प्रसार गर्न सहजता मिल्ने
बताउादै निर्देशक भण्डारीले भन्नुभयो- ‘बौद्धमार्गीहरु सिधै लुम्विनी आएर
फर्किन सक्नेछन् ।’
हेरौं नागरिक उड्डयन प्राधिकरणबाट प्राप्त गौतम बुद्ध विमानस्थलका स्केचहरुबुटवल, माघ १३ ।
बुटवलको सडक पेटीमा नियम विपरित सवारी चलाइ“दा पैदल यात्रीहरु समस्या परेको भन्दै पश्चिम क्षेत्रिय ट्राफिक प्रहरी कार्यालयले सडक पेटीबाट सवारी चलाउनेलाई कारबाही प्रक्रिया सुरु गरेको छ ।
डिभाईडरका कारण नियमसंगत सडक प्रयोग गर्दा बढी दुरी पर्ने भएकाले मोटरसाईकल चालकले सडक पेटी प्रयोग गरेको जनगुनासो बढेपछि प्रहरी विशेष अभियान सुरु गरी पेटीबाट सवारी चलाउनेलाई कारबाही सुरु गरेको हो । पश्चिम क्षेत्रिय ट्राफिक कार्यालयले दिएको जानकारी अनुसार राजमार्ग चौराहादेखि ट्राफिक चोकसम्मको सडकपेटीमा गुड्ने मोटरसाइकलहरुलाई पक्राउ गरी कारबाही प्रक्रिया थालेको बताएको छ ।
प्रहरी कार्यालयले केही समयअघि यसरी सवारी साधन चलाउनेहरुलाई कानुनी दायरामा ल्याउने गरेको भएपनि त्यो क्रम विस्तारै बढ्दै गएकाले पहिलो चरणको रुपमा सम्झाउने तथा जरिमाना सहितको कारबाही गरिएको कार्यालयका एसपी शुशिलकुमार यादवले जानकारी दिए । मेचीकाली दैनिकले यहि माघ ६ गते ‘सडकपेटीबाटै गुड्छन सवारीसधान’ समाचार लेखेको थियो । समाचार प्रकाशित भएको एक सातामानै प्रहरीले सडक पेटीबाट गुड्ने ३० भन्दा बढि सवारीलाई कारबाही गरेको छ । ‘प्रहरीको आखा छलेर अझै पनि यदाकदा पेटीबाट सवारी चलाएको देखिएको छ, ति सवैलाई कारबाही गरिन्छ, एसपी यादवले भने विशेष अभियानै सञ्चालन गरी कारबाही गरिरहेका छौ ।’
पेटीबाट मोटरसाईकल चलाउ“दा यात्रुहरु बढी दुर्घटनामा पर्न सक्ने सम्भावना रहेकाले यस्ता सवारी चालकहरुलाई कारबाही थालिएको उनको भनाई छ । उनले सडक पेटीबाट सवारी साधन नचालउनका लागि पहिले अनुरोध गरेपनि अटेर गरेकाले कारबाही प्रक्रिया सुरु गरिएको बताए ।‘
सडकमा नियम विपरित सवारी कसैले चलाउन पाउदैन, पैदल यात्रुहरुलाई अप्ठ्यारो पर्ने गरी नियम विपरित सवारी चलाउने कारबाहीको भागेदारी बन्नुपर्छ ।’ उनले भने । ट्राफिक प्रहरीले नियम विपरित कार्य गर्नेलाई कुनै पनि हालतमा नछाड्ने जनाएको छ । पैदलयात्रीहरु हिडिरहदा पछिबाट आउने सवारीले एक्कासी साईरन बजाउ“दा कतिपय यात्रुहरु त आत्तिने गरेको समेत प्रहरी स्वय बताउछन् । पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी बुटवलका प्रहरी नायव निरीक्षक नारद कार्कीले एक सातामा ३० भन्दा बढि सवारीसाधनलाई कारबाही गरेको बताए । पहिलो चरणमा सवारी चालकलाई सम्झाउने गरेको र प्रतिसवारी १ देखि २ सय सम्म जरिमाना ल्याउने गरिएको उनको भनाई छ । कार्यालयले पेटीबाट गुड्ने सवारीसाधन कारबाही बापत मात्र एक सातामानै ६ हजार बढि राजश्व संकलन गरेको छ ।
प्रायः गरी सडकपेटीमा मिलनचोक देखि बसपार्क क्षेत्रमा बढि मात्रामा नियम विपरित रुपमा सवारी चल्ने गरेकाले त्यो क्षेत्रलाई विशेष निगरानी समेत राखिएको उनले बताए । यसैगरी सडक विस्तारका क्रममा प्रहरीले सडक क्षेत्रभित्र पर्ने सम्पुर्ण निर्माण सामग्रीहरु पनि हटाउन सुरु गरेको छ । मुख्य राजमार्गहरुमा रहेको केही पसलहरुले सडक क्षेत्रभित्र राखिएका निर्माणधिन समाग्रीहरु हटाउन सुरु गरिएको कार्यालयले जानकारी दिएको छ ।
फोटोः बुटवलको मिलनचोकमा एक मोटरसाईकललाई सम्झाउदै ट्राफिक प्रहरी ।
विकाश पराजुली
बुटवल, माघ ७ ।
कुनै समयमा विद्यार्थी तान्नका लागि विद्यालयहरुमा खेललाई विशेष प्राथमिकतामा राखिएको बताइएपनि अहिले यो सवै क्षेत्रमा खेलकुद अनिवार्य बन्दै गएको छ । स–साना बालबच्चा हुन् या युवा अहिले धेरै विद्यार्थीहरु खेलको क्रेजी बन्ने गरेका छन् । राष्ट्रिय तथा स्थानीय स्तरमा हुने गरेका विभिन्न प्रतियोगिताहरुमा विद्यार्थीहरुको सक्रिय सहभागिले पनि पनि यसलाई परिभाषित गर्न थप मद्दत मिलेको छ । विद्यार्थीहरुले खेलको माध्यमबाट विभिन्न शैक्षिक गतिविधि तथा अन्य जीवन उपयोगी शिक्षा लिन सक्ने र त्यसैले सवै ठाउ“मा खेलकुद अनिवार्य बनेको, प्याव्सन रुपन्देही अध्यक्ष सुदिप के.सीले बताए । शैक्षिक उपलब्धि प्राप्त गरेका निजी तथा आवसीय विद्यालयहरुले खेल क्षेत्रबाट पनि राम्रो चर्चा कमाउने गरेका कयौं उदाहरणहरु छन्, जसले गर्दा विद्यालयको चिनारी अझमाथि उठ्ने गरेको छ । शंकरनगरमा रहेको एपेक्स स्कुल तथा यस क्षेत्रमा रहेका अन्य दिप बोर्डिङ, एभरेष्ट बोर्डिङ, अक्सफोर्ड उमावि, प्यारामाउण्ट उमावि, न्यू होराईजन उमावि यिनिहरुले पनि राष्ट्रिय खेलाडीहरु उत्पादन गरिरहेका छन् ।
जसले गर्दा पनि यी स्कुलहरुले आफ्नो चिनारीलाई माथि उठाएको छ । ‘विद्यार्थीको इच्छा के मा छ ? त्यसलाई ध्यानमा राखेर विद्यार्थीलाई सहभागी बनाउनुपर्छ, एपेक्स स्कुल शंकरनगरका प्राचार्य दिपक गौतम भन्छन्, कुनै विद्यार्थी खेलमा बढी रुची राख्छ भने कुनै विद्यार्थी अध्ययन गर्नमा बढी रुची राख्छ ।’
खेलकुदले पढाईलाई नै सहयोग गर्ने हु“दा अहिले प्रायः विद्यालयहरुमा अतिरिक्त क्रियाकलापको रुपमा खेलकुदका कक्षाहरु सञ्चालन समेत गरिदै आएको छ । अझ कतिपय विद्यालयहरुमा त खेलकुद शिक्षक नै तोकेर विद्यार्थीहरुलाई प्रशिक्षण दिइदै आइरहेको छ । जसले गर्दा विद्यार्थीहरुले सानै तहबाट खेलकुदको बारेमा जानकारी लिन सकिरहेका हुन्छन् । त्यसमा पनि अहिले खेलकुद सप्ताह तथा महोत्सवको लर्को नै लाग्ने गरेको छ । राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगितामा हुने नीतिगत कुरालाई स्थानीय प्रतियोगिताबाट विद्यार्थीहरुलाई जानकारी दिन पनि यस्ता सप्ताह तथा महोत्सवले महत्वपुर्ण भुमिका निर्वाह गर्ने प्याव्सन अध्यक्ष के.सी बताउ“छन् ।
विद्यार्थीहरुले धेरैजसो फुटबल, बास्केटबल, एथलेटिक्स र क्रिकेटलाई विशेÈ प्राथमिकता दिएको पाइन्छ । खेललाई बढी प्राथमिकता दियो भने पढाई विग्रिन्छ भन्ने अभिभावकको सोचमा पनि परिर्वतन आएको छ । तर कतिपय अभिभावकहरुमा भने अझै पनि खेलकुद बच्चालाई खेलायो भने बच्चा विग्रन्छ पनि भन्ने गरिएको छ । यो कुरा एक हिसाबले सही पनि हो । तर, खेल र पढाईमा सन्तुलन मिलाउने जिम्मा भनेको खेल्ने मानिसकै हो । पछिल्लो समयमा स्कूल र कलेजमा पनि खेललाई विशेÈ महत्व दिन थालिएको छ । ‘पढाई र खेलकुद एकै सिक्काका दुई पाटाजस्तै हुन् । त्यसैले यसलाई स“ंगसं“गै लैजानुपर्छ प्यारामाउण्ट उच्च माविका प्राचार्य दामोदर भुषाल भन्छन् बालबालिकाहरुले खेलबाट धेरै कुरा सिकेका हुन्छन् ।’ नियमित रुपमा खेल्ने मानिस स्वस्थ र तन्दुरुस्त हुने हु“दा यसले पढाईमा पनि सहयोग गर्ने उनी बताउ“छन् । मानिस मानसिक रुपमा स्वस्थ भयो भने मात्र उसको पढाई राम्रो हुन्छ ।
‘म स्कुलमा हुने प्रतियोगितामा सहभागी हु“दै आएको छु । क्रिकेट खेलमा मेरो विशेÈ रुची छ । यसले शरीरलाई विशेष फुर्तिलो बनाउ“छ, तिनाउ ई. बोर्डिङ स्कुलका विद्यार्थी विवेक रावल भन्छन् । क्रिकेट खेलाडी बन्ने मेरो इच्छा छ ।’ उनले खेलबाट पढ्नका लागि पनि सहयोग गर्ने बताए ।
‘विद्यार्थीले धेरै समय दिनुपर्ने र शारीरिक रुपमा पनि परिश्रम पर्ने खालको खेल रोज्नुहु“दैन । बुटवल पव्लिक ए लेभल कलेज शंकरनगरका अध्यक्ष हेमलाल शर्माले भने– यसो गर्दा पढाईमा पनि सहयोग पुग्ने छ ।’ विद्यार्थीहरुले खेलको माध्यमबाट अनुशासन सिक्ने र व्यक्ति स्वस्थ रहेन भने उसले राम्ररी अध्ययन गर्न सक्दैन र पढेको कुरा पनि नबुझ्ने हु“दा खेललाई सकारात्मक रुपमा लिनुपर्ने उनको धारणा छ । ‘अध्ययन गरेको कुरा बुझ्न दिमाग पनि ‘फ्रेस’ भएको हुनुपर्छ, एपेक्स स्कुलकी.खेलाडी इन्दु बर्माले भनिन्, यसका लागि खेलकुदले नै सहयोग गर्छ ।’ ‘खेलले विद्यार्थीलाई अनुशासन सिकाउ“छ । समयको पालना गर्न, जीवनलाई व्यवस्थित गर्न सिकाउ“छ उनले थपिन ‘पारिवारिक पृष्ठभूमिका कारण्ँ पनि विद्यार्थी खेलकुदमा सहभागी हुन्छ कि हु“दैन भन्ने कुरा भर पर्छ ।’ राम्रो पढाईका लागि व्यक्ति शारीरिक र मानसिक रुपमा स्वच्छ भने हुनुपर्ने उनी बताउ“छिन् । कुनै समयमा अभिभावकहरुमा आफ्नो छोरा खेल्यो भने उसको पढाई विग्रन्छ भन्ने भान अझै पनि बढिरहेको छ । तर यसलाई विस्तारै कम गराउ“दै अभिभावकहरुलाई पनि खेलकुदले सिकाउनका लागि नै सहयोग गर्छ भन्ने बुझ्नु जरुरी छ ।
अभिभावक संघ रुपन्देहीका अध्यक्ष लोकनाथ ज्ञवाली भन्छन् शिक्षण सिकाईको प्रमुख माध्यम पनि खेल हो भनेर अभिभावकहरुले बुझ्नु जरुरी छ । विद्यार्थी सक्षम खेलाडी बन्न उसको परिवारको पनि भुमिका रहने हु“दा खेलकुदलाई अहिलेको परिबेशनमा बच्चाहरुलाई बञ्चित गराउन नहुने उनको धारणा छ ।
विकाश पराजुली
बुटवल, मंसिर २२ ।
ट्राफिक व्यवस्थापन चुस्त र दुरुस्त राख्नका लागि रुपन्देही जिल्लामा करिब २ सय ट्राफिक प्रहरी आवश्यकता भएपनि माग अनुसार दरबन्दी नहुदा ट्राफिक व्यवस्थापन गर्न ट्राफिक प्रहरीलाई चुनौती थपिएको छ ।
भारतसंग सिमाना जोडिएको र औद्योगिक एवं व्यापारिक जिल्लाको रुपमा चिनिने रुपन्देहीमा ट्राफिक दरबन्दी कम हुदा ट्राफिक व्यवस्थापन राम्रोसग हुन सकेको छैन ।
सडक दुर्घटना न्यूनीकरण र रोकथाम तथा ट्राफिक नियम पालना गराउनको लागि सरकारले गृहमन्त्रालय मातहतका नेपाल प्रहरीका ट्राफिक प्रहरी जवानहरुलाई सडकमा खटाएको भएपनि आवश्यकता भन्दा निकै कम प्रहरीलाई खटाएको पाइएको छ । जसका कारण कुनै स्थानमा दुर्घटना भएमा प्रहरी सजिलै सं“गै दुर्घटना स्थलमा पुग्न समेत गा¥हो भएको छ ।
जिल्लामा पछिल्लो समय सवारी साधनको चापसं“गै कच्ची सडक निर्माण गर्ने क्रम बढ्दै गएको भएपनि जिल्लामा आवश्यकता भन्दा ५० प्रतिशत कम प्रहरीले ट्राफिक व्यवस्थापन गरेका छन् । मुख्य राजमार्ग, सहायक राजमार्ग तथा नगरक्षेत्रका सडकमा गुड्ने सवारीको व्यवस्थापनमा खटिने ट्राफिक प्रहरीको संख्या बढीमा १ सय १० मात्रै रहेको छ । रुपन्देही जिल्लाको सडक सञ्जाल र सवारी साधनको चापको तथ्याङक हेर्ने हो भने जिल्लामा कम्तीमा पनि २ सय ट्राफिक प्रहरी आवश्यकता पर्ने पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलका प्रहरी नायव निरीक्षक ज्ञानु पाण्डेले बताए । ‘आवश्यकताभन्दा कम दरबन्दी भएकाले त्यसको प्रभाव ट्राफिक व्यवस्थापनमा देखिनु स्वभाविक हो ।’ उनले भने ।
पुर्व पश्चिम मुख्य राजमार्ग, सिद्धार्थ राजमार्ग समेत रहेको रुपन्देहीमा सडक सञ्जालमा ट्राफिक व्यवस्थापन चुस्त, दुरुस्त राख्नका लागि ट्राफिक प्रहरीले स्थानीय प्रहरीलाई काजमा लिएर काम गराउदै आएको छ । पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलमा ३६ जनाको दरबन्दी छ । यस्तै जिल्लाका अन्य युनिटमा ३१ जना ट्राफिक प्रहरीको दरबन्दी रहेको छ । दरबन्दी कम भएकाले काजमा लिएका प्रहरीले काम गरिरहे पनि त्यो पनि पर्याप्त छैन ।
ट्राफिक प्रहरीको संख्या कम हुदा अहिले सडकमा कुनै दुर्घटना भइहाले तुरुन्त दुर्घटना स्थलमा पुग्न ट्राफिक प्रहरीलाई हम्मे–हम्मे पर्ने गरेको छ । सवारी चाप हुने Ôेत्रमा पनि ट्राफिकहरुलाई प्रयाप्त रुपमा राख्न नसकिएको ट्राफिक प्रहरी कार्यालयले पनि स्वीकार गरेको छ ।
पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालयले यस क्षेत्रका राजमार्ग चौराहा, मिलनचोक, बसपार्क, अस्पताललाईन, ट्राफिकचोक जस्ता मुख्य चोकहरुमा प्रहरी खटाएपनि सवारी साधनको चाप अनुसार त्यो प्रयाप्त नभएको कार्यालयको भनाइ छ । त्यस्तै भैरहवा, मंगलापुर, भलवारी तथा पश्चिम क्षेत्रको अवस्था पनि सोही अनुरुप नै रहेको छ । पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालयका अनुसार एकजना प्रहरीले ३६ दशमलव ३ किलोमिटर क्षेत्रमा ट्राफिक व्यवस्थापन गर्नु पर्दछ । सवारी साधनको हकमा भने करिब ९ सय १८ वटा पर्ने गर्दछन् । सरकारले विशेषगरी मुख्य शहरहरुमा प्रहरीको दरबन्दी थप नगर्दा ट्राफिक व्यवस्थापन चुस्त दुरुस्त हुन सकेको छैन ।
प्रहरीको अनुसन्धान फितलो–पिडित पक्ष
माघ २ गते साथीको जन्मदिनमा गएकी नवलपरासी जिल्ला कावासोती नगरपालिका ३
स्थिती थकाली चोककी ओसिम गुरुङको हत्या गरिएको भन्दै पिडित पक्षले प्रहरी
अनुसन्धान फितलो हुँदा न्याय नपाएको गुनासो गरेका छन् ।पोखरा नर्सिङ क्याम्पसमा स्टाफ नर्स तेस्रो बर्षमा अध्यायरत उनी हिउँदे विदा मनाउन घर आएकी थिईन । १९ बर्षिय ओसिमलाई सोही स्थानका मनोज गुरुङले दिदि मानिकाको जन्मदिन परेका भन्दै बोलाएर घरमानै “हत्या” गरेको आरोप पिडित पक्षले लगाएका छन् ।
“हत्या” आरोपित मनोज अहिले पुर्रपक्षका लागि थुनामा छनु । प्रहरीले अहिले गरि रहेको अनुसन्धान फितलो भएको र अस्पतालबाट प्राप्त पोष्ट मार्टम रिपोर्ट पनि गलत भएको उनीहरुको आरोप छ ।
माघ २ गते साथीकोमा जन्मदिनको शुभकामना दिन गएकी ओसिमका बारेमा राती प्रहरीेले घरमा फोन गर्री “तपाईको छोरी विरामी छ, कावासोती जानु प¥यो” भनेपछि आसिम परिबार र ४ जना छिमेकी इलाका प्रहरी कार्यालय नबलपुरमा आएका थिए । त्यहाँ पुग्दा वित्तिकै प्रहरीले “आत्महत्या गरी मरीछे, लास चितवन मेडिकल कलेज भरतपुरमा छ” भन्दै पिडितलाई भनेपछि पिडित परिबार छिमेकी अस्पतालमा पुगेको र अस्पतालमा पुगेर ओसिमको आत्महत्या नभई “हत्या” भएको हुन सक्ने अनुमान गरेका थिए ।
ओसिमका हजुरवुवा रुद्र बहादुर गुरुङले अस्पतालमा पुग्दा घाँटीमा घाउचोट, खुटटमा चोत, देब्रे औलाको चोक्टा गएको, कञ्चत गालामा चोट लागेको, ढाडमा ददारिएको र हात समेत ददारिएकाले त्यो मनोज गुरुङ सहित परिबारले नै हत्या गरेको बताए ।
घटना पश्चात पिडितले कावासोतीका इन्चार्ज डिएसपी नवराज अधिकारी, इन्स्पेक्टर हरि बहादुर बरुवालले हत्या भएको र अनुसन्धान भएको बताएका थिए । तर पछि प्रहरीले पैसाको लालचमा अनुसन्धान पितलो गर्दै दोषि मनोजलाई उम्काउन खोजिएको उनले बताए ।
बुधबार पिडित गुरुङ परिबारले पत्रकार सम्मेलन गर्दै न्याय हराउने, न्याय महंगो पर्ने तथा न्याय किनबेच हुने अवस्था आएकाले पिडितले न्याय पाउनुपर्ने बताए ।
पिडित पक्षले जाहेरी दरखास्दा दिदा मनोज सहित घरका सम्पुणको नाम राख्न खोज्दा इस्पेक्टर हरि बहादुर बरुवालले नमानेको र मनोजलाई मात्र जाहेरी दिन बताएका थिए । हत्यामा संलग्नता भएको शंका लागेमा थप पछि जोहरी दिन मिल्ने भन्दै उनले पिडितहरुलाई जोहरी दिन अहिले नपर्ने बताएका थिए ।
जाहेरी दिएपछि पिडितहरुले “आत्महत्या“ गरिएको भनिएको स्थानमा आउँदा अझ प्रष्ट रुपमानै यो “हत्या” नै भएको देखिएको ओसिमका छिमेकी प्रेम बहादुर ढकालले बताए ।
उनले सो स्थानमा चुकुल कुच्चाइएको, तन्ना बनावटी रुपमा झुन्डाइएको, तन्नामा झुन्डिएको गाँठो परेको फुकाइएको कुनै आकृती नभएको, मनोज गुरुङ र ओसिम गुरुङ सुतेको भनिएको कोठामा सामानहरु लथालिंग छरपष्ट अवस्थामा भेटिएको उनले बताए । उनले छतमा पुरै संघर्ष भएर निर्मम तरिकाले पिटिएको, कुचाको आकृती विग्रेको, मकैका खाइलाहरु छरपष्ट भएको र ओसिमका चप्पल र कपडाहरु छरपष्ट अवस्थामा देखिएकाले पनि यो “हत्या” भएको भन्दै उनले न्याय पैसामा विक्न लागेको बताए ।
“छतबाट भ¥याङमा झर्दा रगतको टाटा पुछ्दा पुछ्दै बाँकी रहेको देखिएको थियो, पछि पिडक र पिडितका आफन्त बीच खसीको रगत र मान्छेको रगतमा विवाद भएपछि रगत परिक्षण गर्न लगियो” उनले भने–“त्यो परिक्षण गर्न दिइएको रगत के को हो भन्ने अहिले सम्म खुलाइएको छैन ।”
ओसिमको शव अहिले भरतपुर जिल्ला अस्पतामा भएको र मिसिलमा जवरदस्ती बुझिएको बनाइएको पिडित पक्षको भनाई छ ।
पिडित पक्षले अनुसन्धान फितलो गरेको भन्दै अनुसन्धानमा संलग्न प्रहरी कार्यालय चितवनका सुरेन्द्र धमाला, असई पूर्ण बहादुर बस्नेत, कावासोती प्रहरी कार्यालयका अनुसन्धान अधिकृत हरि बहादुर बरुवाल, सई बावुराम पुरी, पोष्ट मार्टम गर्ने डा. पवन शाहा, डा. केशवराज भुर्तेल, डा. खेमराज पौडेललाई समेत कानुनी कारबाही गर्न पिडितहरुले माग गरेका छन् ।
मृतकका हजुर बुवा रुद्र बहादुरले मनोज र नातीनी ओसिम बीचमा ५ बर्ष देखि अफयेर चलेको र त्यो कुरा परिबारमा कसैलाई पनि थाहा नभएको बताए ।
उनले मनोजले पहिले पनि यस्तै घटना घटाएर पैसामा न्याय किनेको भन्दै आफु कुनै पनि लालचमा नपर्ने र न्यायका लागि संघर्ष गर्ने बताए ।
प्रहरी प्रशासन र पिडकहरुको मिलेमोतोमा पिडित पक्षलाई “फलानाको नाम झिकिदेउ, फलानाको नाम राखीदेउ” भनी उल्टै फोनबाट दवाव दिएको कल रेकर्ड गरिएको सिडि समेत उपलब्ध हुँदा समेत अझै न्याय नपाएको उनको भनाई छ ।
मनोज नेपाली कांग्रेस निकट भएकाले घटना दवाउन कांग्रेलले चलखेल गरेको समेत स्रोतले बताएको छ ।
प्रहरीको अनुसन्धान फितलो–पिडित पक्ष
माघ २ गते साथीको जन्मदिनमा गएकी नवलपरासी जिल्ला कावासोती नगरपालिका ३ स्थिती थकाली चोककी ओसिम गुरुङको हत्या गरिएको भन्दै पिडित पक्षले प्रहरी अनुसन्धान फितलो हुँदा न्याय नपाएको गुनासो गरेका छन् ।पोखरा नर्सिङ क्याम्पसमा स्टाफ नर्स तेस्रो बर्षमा अध्यायरत उनी हिउँदे विदा मनाउन घर आएकी थिईन । १९ बर्षिय ओसिमलाई सोही स्थानका मनोज गुरुङले दिदि मानिकाको जन्मदिन परेका भन्दै बोलाएर घरमानै “हत्या” गरेको आरोप पिडित पक्षले लगाएका छन् ।
“हत्या” आरोपित मनोज अहिले पुर्रपक्षका लागि थुनामा छनु । प्रहरीले अहिले गरि रहेको अनुसन्धान फितलो भएको र अस्पतालबाट प्राप्त पोष्ट मार्टम रिपोर्ट पनि गलत भएको उनीहरुको आरोप छ ।
माघ २ गते साथीकोमा जन्मदिनको शुभकामना दिन गएकी ओसिमका बारेमा राती प्रहरीेले घरमा फोन गर्री “तपाईको छोरी विरामी छ, कावासोती जानु प¥यो” भनेपछि आसिम परिबार र ४ जना छिमेकी इलाका प्रहरी कार्यालय नबलपुरमा आएका थिए । त्यहाँ पुग्दा वित्तिकै प्रहरीले “आत्महत्या गरी मरीछे, लास चितवन मेडिकल कलेज भरतपुरमा छ” भन्दै पिडितलाई भनेपछि पिडित परिबार छिमेकी अस्पतालमा पुगेको र अस्पतालमा पुगेर ओसिमको आत्महत्या नभई “हत्या” भएको हुन सक्ने अनुमान गरेका थिए ।
ओसिमका हजुरवुवा रुद्र बहादुर गुरुङले अस्पतालमा पुग्दा घाँटीमा घाउचोट, खुटटमा चोत, देब्रे औलाको चोक्टा गएको, कञ्चत गालामा चोट लागेको, ढाडमा ददारिएको र हात समेत ददारिएकाले त्यो मनोज गुरुङ सहित परिबारले नै हत्या गरेको बताए ।
घटना पश्चात पिडितले कावासोतीका इन्चार्ज डिएसपी नवराज अधिकारी, इन्स्पेक्टर हरि बहादुर बरुवालले हत्या भएको र अनुसन्धान भएको बताएका थिए । तर पछि प्रहरीले पैसाको लालचमा अनुसन्धान पितलो गर्दै दोषि मनोजलाई उम्काउन खोजिएको उनले बताए ।
बुधबार पिडित गुरुङ परिबारले पत्रकार सम्मेलन गर्दै न्याय हराउने, न्याय महंगो पर्ने तथा न्याय किनबेच हुने अवस्था आएकाले पिडितले न्याय पाउनुपर्ने बताए ।
पिडित पक्षले जाहेरी दरखास्दा दिदा मनोज सहित घरका सम्पुणको नाम राख्न खोज्दा इस्पेक्टर हरि बहादुर बरुवालले नमानेको र मनोजलाई मात्र जाहेरी दिन बताएका थिए । हत्यामा संलग्नता भएको शंका लागेमा थप पछि जोहरी दिन मिल्ने भन्दै उनले पिडितहरुलाई जोहरी दिन अहिले नपर्ने बताएका थिए ।
जाहेरी दिएपछि पिडितहरुले “आत्महत्या“ गरिएको भनिएको स्थानमा आउँदा अझ प्रष्ट रुपमानै यो “हत्या” नै भएको देखिएको ओसिमका छिमेकी प्रेम बहादुर ढकालले बताए ।
उनले सो स्थानमा चुकुल कुच्चाइएको, तन्ना बनावटी रुपमा झुन्डाइएको, तन्नामा झुन्डिएको गाँठो परेको फुकाइएको कुनै आकृती नभएको, मनोज गुरुङ र ओसिम गुरुङ सुतेको भनिएको कोठामा सामानहरु लथालिंग छरपष्ट अवस्थामा भेटिएको उनले बताए । उनले छतमा पुरै संघर्ष भएर निर्मम तरिकाले पिटिएको, कुचाको आकृती विग्रेको, मकैका खाइलाहरु छरपष्ट भएको र ओसिमका चप्पल र कपडाहरु छरपष्ट अवस्थामा देखिएकाले पनि यो “हत्या” भएको भन्दै उनले न्याय पैसामा विक्न लागेको बताए ।
“छतबाट भ¥याङमा झर्दा रगतको टाटा पुछ्दा पुछ्दै बाँकी रहेको देखिएको थियो, पछि पिडक र पिडितका आफन्त बीच खसीको रगत र मान्छेको रगतमा विवाद भएपछि रगत परिक्षण गर्न लगियो” उनले भने–“त्यो परिक्षण गर्न दिइएको रगत के को हो भन्ने अहिले सम्म खुलाइएको छैन ।”
ओसिमको शव अहिले भरतपुर जिल्ला अस्पतामा भएको र मिसिलमा जवरदस्ती बुझिएको बनाइएको पिडित पक्षको भनाई छ ।
पिडित पक्षले अनुसन्धान फितलो गरेको भन्दै अनुसन्धानमा संलग्न प्रहरी कार्यालय चितवनका सुरेन्द्र धमाला, असई पूर्ण बहादुर बस्नेत, कावासोती प्रहरी कार्यालयका अनुसन्धान अधिकृत हरि बहादुर बरुवाल, सई बावुराम पुरी, पोष्ट मार्टम गर्ने डा. पवन शाहा, डा. केशवराज भुर्तेल, डा. खेमराज पौडेललाई समेत कानुनी कारबाही गर्न पिडितहरुले माग गरेका छन् ।
मृतकका हजुर बुवा रुद्र बहादुरले मनोज र नातीनी ओसिम बीचमा ५ बर्ष देखि अफयेर चलेको र त्यो कुरा परिबारमा कसैलाई पनि थाहा नभएको बताए ।
उनले मनोजले पहिले पनि यस्तै घटना घटाएर पैसामा न्याय किनेको भन्दै आफु कुनै पनि लालचमा नपर्ने र न्यायका लागि संघर्ष गर्ने बताए ।
प्रहरी प्रशासन र पिडकहरुको मिलेमोतोमा पिडित पक्षलाई “फलानाको नाम झिकिदेउ, फलानाको नाम राखीदेउ” भनी उल्टै फोनबाट दवाव दिएको कल रेकर्ड गरिएको सिडि समेत उपलब्ध हुँदा समेत अझै न्याय नपाएको उनको भनाई छ ।
मनोज नेपाली कांग्रेस निकट भएकाले घटना दवाउन कांग्रेलले चलखेल गरेको समेत स्रोतले बताएको छ ।
विकाश पराजुली बुटवल
विकाश पराजुली बुटवल
‘स्वास्थ्य क्षेत्र कसैको जागिरको आश्रय थलो हुनुहुँदैन,’ बैतडीको पाटनमा आयोजित पूर्ण खोपयुक्त जिल्ला घोषणा कार्यक्रममा आइतबार स्वाथ्य मन्त्री खगराज अधिकारी भन्दै थिए । तर, सोही दिन बुटवलस्थित लुम्बिनी अञ्चल अस्पतालमा भने उनले नियम विपरित नियुक्त गरेका मन्त्रीका आफन्तकै भब्य स्वागत भइरहेको थियो ।
स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले स्वास्थ्य नियमावलीविपरीत मन्त्रीका ज्वाइँलाई बुटवलस्थित लुम्बिनी अञ्चल अस्पतालमा स्वास्थ्य सुपरिवेक्षक (मेसु) नियुक्ति गरेको हो । अस्पतालमा समूह मिलेका र वरिष्ठ व्यक्ति हुँदाहुँदै मन्त्रीको भतिजीज्वाइँ भएकै कारण १०औँ तहका राजेन्द्र खनाललाई मेसुमा नियुक्त गरिएको छ ।
स्वास्थ्य मन्त्री अधिकारीले एमालेकै तर्फबाट ऊर्जामन्त्री बनेकी राधा ज्ञवालीका भतिजीज्वाइँ खनाललाई समूह र योग्यता नपुगे पनि प्रमुखको जिम्मेवारी दिएका हुन् ।
गत सोमबार मात्र आइसियू सेवा उद्घाटनका क्रममा उनले अस्पतालको विकासका लागि राजनीतिक र व्यक्तिगत स्वार्थ नराखेर काम गर्न सबैलाई अपिल गरेका थिए । तर, आफ्नो बोली एक हप्ता टिकाउन सकेनन् र नियम विपरित आफन्तलाई नियुक्त गरेका छन् । यो नियुक्तिपछि अस्पतालमा जिम्मेवारी तोक्दा योग्यता होइन, नातावाद–कृपावाद र राजनीतिक आस्था हेरिएको भन्दै आलोचना भइरहेको छ । उनलाई कर्मचारीलाई ‘बोल्ने एउटा गर्नै अर्कै दुई जिब्रे’को संज्ञा दिएक छन् ।
स्वास्थ्य मन्त्री अधिकारीले एमालेकै तर्फबाट ऊर्जामन्त्री बनेकी राधा ज्ञवालीका भतिजीज्वाइँ खनाललाई समूह र योग्यता नपुगे पनि प्रमुखको जिम्मेवारी दिएका हुन् ।
गत सोमबार मात्र आइसियू सेवा उद्घाटनका क्रममा उनले अस्पतालको विकासका लागि राजनीतिक र व्यक्तिगत स्वार्थ नराखेर काम गर्न सबैलाई अपिल गरेका थिए । तर, आफ्नो बोली एक हप्ता टिकाउन सकेनन् र नियम विपरित आफन्तलाई नियुक्त गरेका छन् । यो नियुक्तिपछि अस्पतालमा जिम्मेवारी तोक्दा योग्यता होइन, नातावाद–कृपावाद र राजनीतिक आस्था हेरिएको भन्दै आलोचना भइरहेको छ । उनलाई कर्मचारीलाई ‘बोल्ने एउटा गर्नै अर्कै दुई जिब्रे’को संज्ञा दिएक छन् ।
नियमावली अनुसार अस्पतालमा मेसु नियुक्त गर्दा जनरल हेल्थ समूहबाट गर्नुपर्ने हुन्छ । अस्पतालको मेसुका लागि ११ औँ तहको कर्मचारी हुनुपर्दछ । तर, नवनियुक्त मेसु खनाल १० औँ तहका हुन भने उनी जनरल हेल्थ समूहका समेत होइनन् । उनी रेडियोलोजिष्ट हुन् ।
नियमावली अनुसार अस्पतालमा मेसु नियुक्त गर्दा जनरल हेल्थ समूहबाट गर्नुपर्ने हुन्छ । अस्पतालको मेसुका लागि ११ औँ तहको कर्मचारी हुनुपर्दछ । तर, नवनियुक्त मेसु खनाल १० औँ तहका हुन भने उनी जनरल हेल्थ समूहका समेत होइनन् । उनी रेडियोलोजिष्ट हुन् ।
अस्पतालमा ११ औँ तहका डा. श्रीधर आचार्य समेत कार्यरत छन् । अस्पतालमा कार्यरत १२ जना १० औँ तहका मेडिकल अधिकृतमध्ये खनाल कनिष्ठ हुन । ११ औँ तहका मेसु तारानाथ पौडेल पोखरामा क्षेत्रीय स्वास्थ्य निर्देशकमा सरुवा भएपछि रिक्त स्थानमा खनाललाई नियुक्त गरिएको हो । आइतबार पौडेलको बिदाई र राजेन्द्रको पदस्थापन भएको छ ।
अस्पतालका सूचना अधिकृत लक्ष्मीराज रेग्मीले स्वास्थ्य नियमावली अनुसार जनरल हेल्थ समूहभन्दा बाहिरको चिकित्सकलाई मेसु नियुक्त गर्न नपाइने बताए ।
स्वास्थ्यमन्त्री अधिकारीले उसअघि पनि नियम विपरित नजिकको मान्छेलाई महत्वपूर्ण जिम्मेवारी दिइसकेका छन् । स्वास्थ्य सेवा विभागमा दुई निर्देशकलाई पनि नियमविपरित नियुक्त गरिएका हुन् । उनले बालस्वास्थ्य महाशाखामा आफन्त पर्ने डा. कृष्ण पौडेल र परिवार स्वास्थ्य महाशाखामा डा. पुष्पा चौधरीलाई नियम विपरित नै नियुक्त गरेका हुन् । यी दुवै क्लिनिकल समूहका हुन् । नियमावलीमा महाशाखामा निर्देशक हुन पब्लिक हेल्थ समूहको चिकित्सक हुनुपर्ने व्यवस्था छ ।
मन्त्री अधिकारीले नियमविपरीत नियुक्त गरेका मेडिकल काउन्सिलका अध्यक्ष डा. जागेश्वर गौतमले राजीनामा दिनु परेको थियो । उनले नीति तथा योजना महाशाखामा पनि नियमविपरीत महेन्द्र श्रेष्ठलाई पदस्थापन गरेका थिए । यो नियक्ति पनि उनले सच्याउनु परेको थियो ।
अस्पतालमा ११ औँ तहका डा. श्रीधर आचार्य समेत कार्यरत छन् । अस्पतालमा कार्यरत १२ जना १० औँ तहका मेडिकल अधिकृतमध्ये खनाल कनिष्ठ हुन । ११ औँ तहका मेसु तारानाथ पौडेल पोखरामा क्षेत्रीय स्वास्थ्य निर्देशकमा सरुवा भएपछि रिक्त स्थानमा खनाललाई नियुक्त गरिएको हो । आइतबार पौडेलको बिदाई र राजेन्द्रको पदस्थापन भएको छ ।
अस्पतालका सूचना अधिकृत लक्ष्मीराज रेग्मीले स्वास्थ्य नियमावली अनुसार जनरल हेल्थ समूहभन्दा बाहिरको चिकित्सकलाई मेसु नियुक्त गर्न नपाइने बताए ।
स्वास्थ्यमन्त्री अधिकारीले उसअघि पनि नियम विपरित नजिकको मान्छेलाई महत्वपूर्ण जिम्मेवारी दिइसकेका छन् । स्वास्थ्य सेवा विभागमा दुई निर्देशकलाई पनि नियमविपरित नियुक्त गरिएका हुन् । उनले बालस्वास्थ्य महाशाखामा आफन्त पर्ने डा. कृष्ण पौडेल र परिवार स्वास्थ्य महाशाखामा डा. पुष्पा चौधरीलाई नियम विपरित नै नियुक्त गरेका हुन् । यी दुवै क्लिनिकल समूहका हुन् । नियमावलीमा महाशाखामा निर्देशक हुन पब्लिक हेल्थ समूहको चिकित्सक हुनुपर्ने व्यवस्था छ ।
मन्त्री अधिकारीले नियमविपरीत नियुक्त गरेका मेडिकल काउन्सिलका अध्यक्ष डा. जागेश्वर गौतमले राजीनामा दिनु परेको थियो । उनले नीति तथा योजना महाशाखामा पनि नियमविपरीत महेन्द्र श्रेष्ठलाई पदस्थापन गरेका थिए । यो नियक्ति पनि उनले सच्याउनु परेको थियो ।
लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्लामा बार्षिक लक्ष्य अनुरुप मुद्दा पछ्र्याट हुने देखिएको छ । पुनारावेदन अदालत माताहातमा रहेको जिल्ला अदालतले चालु आ.व. मा लक्ष्य अनुरुप मुद्दा पछ्र्याट गर्ने अनुमान गरिएको छ ।
“अझै केही दिन बाँकी छ, बार्षिक योजना अनुसार मुद्दा पछ्यौट हुने देखियो” पुनरावेदन अदालत बुटवलका रजिष्ट्रार भीम कुमार श्रेष्ठले भने । उनका अनुसार गुल्मीमा लक्ष्य भन्दा बढि मुद्दा पछ्र्याट भएका छन् ।
चालु आ.व. को ११ महिनामा लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्ला अदालतमा ८ हजार ३ सय ८६ मुद्दा लागत भएकोमा ५२ सय ५९ मुद्दा पछ्र्याट भइसकेका छन् । त्यस्तै बाँकी ३१ सय २६ मुद्दा रहेको उनले बताए । जस मध्ये दुई बर्ष नाघेका २१, १८ महिना नाघेका ४१ र १ बर्ष पुगेको २ सय १० मुद्दा रहेका छन् ।
लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्ला मध्ये गुल्मीले चालु आवको ११ महिनामा नै लक्ष्य भन्दा बढि मुद्दा पछ्यौट गरेको छ ।
३ सय ५८ लगत भएकोमा २ सय ६० पछ्यौट भएका छन् भने ९८ मु्द्दा बाँकी छन् । त्यसतै १ बर्ष पुगेका ३ मुद्दा छन् । चालु आवमा ७० प्रतिशत मुद्दा पछ्र्याट हुनुपर्नेमा गुल्मीमा ७२ दशमलव ६२ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएका छन् ।
इसैगरी अर्घाखाँचीमा २ सय ७४ मुद्दा लगत मध्ये २ सय ५ पछ्यौट र ५९ मुद्दा बाँकी छन् । बार्षिक लक्ष्य ७५ प्रतिशत हुनुपर्नेमा ७४ दशमलव ८१ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएकाले अबको १ महिनामा अर्घाखाँचीमा पनि लक्ष्य अनुरुप मुद्दा फछ्र्याट हुनेछ ।
पाल्पामा ३ सय ९ मुद्दा लगत भएमो २ सय ३० फछ्यौट र ७८ मुद्दा फछ्यौट हुन बाँकी छन । १८ महिना नाघेको १ मुद्दा रहेको जिल्ला अदालत पाल्पाले ७५ प्रतिशत लक्ष्यमा ७४ दशमलव ४३ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भइसकेका छन् ।
कपिलबस्तुमा १९ सय ५८ लगत मध्ये १३ सय २२ मुद्दा फछ्याट भएका छन् भने ६ सय ३६ मुद्दा बाँकी छन् । कपिलबस्तुमा दुई बर्ष नाघेका ३, १८ महिना नाघेका ४ र १ बर्ष पुगेका २४ मु्द्दा छन् । ७० प्रतिशत बार्षिक मुद्दा फछ्यौट हुनुपर्नेमा चाल आवको ११ महिनामा ६७ दशमलव ५१ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भइसकेका छन् ।
नवलपरासीमा २४ सय ३८ मध्ये १५ सय ७६ मुद्दा फछ्यौट र ८ सय ६२ मुद्दा बाँकी छन् । २ बर्ष नाघेका ५, १८ महिना नाघेका ८ र १ बर्ष पुगेका ५९ मुद्दा छन् । ६० प्रतिशत लक्ष्य मध्यै जिल्ला अदालत नवलपरासीले ६४ दशमलव ६४ प्रतिशत मुद्दा फछ्र्याट गरेको छ । प्रतिशतले लक्ष्य भन्दा बढि देखिएपनि दुई बर्ष नाघेका मुद्दा ५ मुद्दा भएकाले जिल्लाले यसलाई फछ्यौट गर्न सके मात्र लक्ष्य सम्म पुग्नेछ ।
त्यस्तै रुपन्देहीमा ३४ सय ७ लगत मध्ये १९ सय २६ मुद्दा फछ्यौट भएका छन् । १३ वटा मुद्दा दुई बर्ष नाघेका, २८ वटा मुद्दा १८ महिना नाघेका र १ सय २७ मुद्दा १ बर्ष पुगेका फछ्यौट हुन बाँकी छ । ६० प्रतिशत लक्ष्य हुनुपर्नेमा ११ महिनामा ५६ दशमलव ५३ प्रतिशत मुद्दा मात्र फछ्यौट भएका छन् ।
यसैबीच पुनरावेदन अदालत बुटवलले २७ सय १० मुद्दा लगत भएकोमा १७ सय ६७ मुद्दा फछ्यौट गरेको छ । १८ महिना नाघेका २ सय १ बषै पुगेका ७ मुद्दा रहेका पुनरावेदन अदालत बुटवलले ६८ प्रतिशत लक्ष्य हुनपर्नेमा ११ महिनामा ६५ दशमलव २० प्रतिशत मुद्दा फछ्र्याट गरेको छ ।
मुद्दा लागत बढ्दो
पुनरावेदन अदालतमा बर्षेनी मुद्दा लगत बढ्दै गएको छ ।
आ.व. ०६८÷०६९ मा १६ सय ५३ मुद्दा लगत भएकोमा १२ सय ११ मुद्दा फछ्यौट भएका थिए भने ४ सय २२ मुद्दा बाँकी रहेका थिए । प्रतिशतका हिसावले ७३ दशमलव २६ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएका थिए । यसैगरी ०६९÷०७० मा २२ सय ६९ मुद्दा लगत भएकोमा १४ सय १४ मुद्दा फछ्यौट र ८ सय ५३ मुद्दा बाँकी रहेका थिए । सो आव.मा ६२ दशमलव ३७ प्रतिशत मुद्दा फछ्र्याट भएका थिए ।
त्यसतै ०७०÷०७१ म २३ सय ९२ जम्मा लगत मु्द्दा मध्ये १८ सय १५ मुद्दा फछुयौट भएको र ५ सय ७७ मुद्दा बाँकी रहेको थियो । सो आव.मा ७५ दशमलव ८७ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएको रजिष्ट्रार श्रेष्ठको भनाई छ ।
न्यायपालिकाको तेस्रो पञ्चबर्षिय रणनितिक योजना अन्र्तगत अहिले पुनरावेदन अदालत बुटवल एवं मातहतका जिल्ला अदालतहरुले बार्षिक कार्यान्वयन योजना अगाडि बढाइरहेका छन् ।
बर्षिक योजनाको तेस्रो चौमासिक समिक्षा कार्यक्रम समेत भइसकेको छ ।
बर्षेनी मुद्दा लगत सोचे भन्दाबढि भएको भन्दै रजिष्ट्रार श्रेष्ठले पञ्चबर्षिय योजनामा थप कार्यक्रमहरु अगाडि बढाइदै लगिएको बताए ।
“अझै केही दिन बाँकी छ, बार्षिक योजना अनुसार मुद्दा पछ्यौट हुने देखियो” पुनरावेदन अदालत बुटवलका रजिष्ट्रार भीम कुमार श्रेष्ठले भने । उनका अनुसार गुल्मीमा लक्ष्य भन्दा बढि मुद्दा पछ्र्याट भएका छन् ।
चालु आ.व. को ११ महिनामा लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्ला अदालतमा ८ हजार ३ सय ८६ मुद्दा लागत भएकोमा ५२ सय ५९ मुद्दा पछ्र्याट भइसकेका छन् । त्यस्तै बाँकी ३१ सय २६ मुद्दा रहेको उनले बताए । जस मध्ये दुई बर्ष नाघेका २१, १८ महिना नाघेका ४१ र १ बर्ष पुगेको २ सय १० मुद्दा रहेका छन् ।
लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्ला मध्ये गुल्मीले चालु आवको ११ महिनामा नै लक्ष्य भन्दा बढि मुद्दा पछ्यौट गरेको छ ।
३ सय ५८ लगत भएकोमा २ सय ६० पछ्यौट भएका छन् भने ९८ मु्द्दा बाँकी छन् । त्यसतै १ बर्ष पुगेका ३ मुद्दा छन् । चालु आवमा ७० प्रतिशत मुद्दा पछ्र्याट हुनुपर्नेमा गुल्मीमा ७२ दशमलव ६२ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएका छन् ।
इसैगरी अर्घाखाँचीमा २ सय ७४ मुद्दा लगत मध्ये २ सय ५ पछ्यौट र ५९ मुद्दा बाँकी छन् । बार्षिक लक्ष्य ७५ प्रतिशत हुनुपर्नेमा ७४ दशमलव ८१ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएकाले अबको १ महिनामा अर्घाखाँचीमा पनि लक्ष्य अनुरुप मुद्दा फछ्र्याट हुनेछ ।
पाल्पामा ३ सय ९ मुद्दा लगत भएमो २ सय ३० फछ्यौट र ७८ मुद्दा फछ्यौट हुन बाँकी छन । १८ महिना नाघेको १ मुद्दा रहेको जिल्ला अदालत पाल्पाले ७५ प्रतिशत लक्ष्यमा ७४ दशमलव ४३ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भइसकेका छन् ।
कपिलबस्तुमा १९ सय ५८ लगत मध्ये १३ सय २२ मुद्दा फछ्याट भएका छन् भने ६ सय ३६ मुद्दा बाँकी छन् । कपिलबस्तुमा दुई बर्ष नाघेका ३, १८ महिना नाघेका ४ र १ बर्ष पुगेका २४ मु्द्दा छन् । ७० प्रतिशत बार्षिक मुद्दा फछ्यौट हुनुपर्नेमा चाल आवको ११ महिनामा ६७ दशमलव ५१ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भइसकेका छन् ।
नवलपरासीमा २४ सय ३८ मध्ये १५ सय ७६ मुद्दा फछ्यौट र ८ सय ६२ मुद्दा बाँकी छन् । २ बर्ष नाघेका ५, १८ महिना नाघेका ८ र १ बर्ष पुगेका ५९ मुद्दा छन् । ६० प्रतिशत लक्ष्य मध्यै जिल्ला अदालत नवलपरासीले ६४ दशमलव ६४ प्रतिशत मुद्दा फछ्र्याट गरेको छ । प्रतिशतले लक्ष्य भन्दा बढि देखिएपनि दुई बर्ष नाघेका मुद्दा ५ मुद्दा भएकाले जिल्लाले यसलाई फछ्यौट गर्न सके मात्र लक्ष्य सम्म पुग्नेछ ।
त्यस्तै रुपन्देहीमा ३४ सय ७ लगत मध्ये १९ सय २६ मुद्दा फछ्यौट भएका छन् । १३ वटा मुद्दा दुई बर्ष नाघेका, २८ वटा मुद्दा १८ महिना नाघेका र १ सय २७ मुद्दा १ बर्ष पुगेका फछ्यौट हुन बाँकी छ । ६० प्रतिशत लक्ष्य हुनुपर्नेमा ११ महिनामा ५६ दशमलव ५३ प्रतिशत मुद्दा मात्र फछ्यौट भएका छन् ।
यसैबीच पुनरावेदन अदालत बुटवलले २७ सय १० मुद्दा लगत भएकोमा १७ सय ६७ मुद्दा फछ्यौट गरेको छ । १८ महिना नाघेका २ सय १ बषै पुगेका ७ मुद्दा रहेका पुनरावेदन अदालत बुटवलले ६८ प्रतिशत लक्ष्य हुनपर्नेमा ११ महिनामा ६५ दशमलव २० प्रतिशत मुद्दा फछ्र्याट गरेको छ ।
मुद्दा लागत बढ्दो
पुनरावेदन अदालतमा बर्षेनी मुद्दा लगत बढ्दै गएको छ ।
आ.व. ०६८÷०६९ मा १६ सय ५३ मुद्दा लगत भएकोमा १२ सय ११ मुद्दा फछ्यौट भएका थिए भने ४ सय २२ मुद्दा बाँकी रहेका थिए । प्रतिशतका हिसावले ७३ दशमलव २६ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएका थिए । यसैगरी ०६९÷०७० मा २२ सय ६९ मुद्दा लगत भएकोमा १४ सय १४ मुद्दा फछ्यौट र ८ सय ५३ मुद्दा बाँकी रहेका थिए । सो आव.मा ६२ दशमलव ३७ प्रतिशत मुद्दा फछ्र्याट भएका थिए ।
त्यसतै ०७०÷०७१ म २३ सय ९२ जम्मा लगत मु्द्दा मध्ये १८ सय १५ मुद्दा फछुयौट भएको र ५ सय ७७ मुद्दा बाँकी रहेको थियो । सो आव.मा ७५ दशमलव ८७ प्रतिशत मुद्दा फछ्यौट भएको रजिष्ट्रार श्रेष्ठको भनाई छ ।
न्यायपालिकाको तेस्रो पञ्चबर्षिय रणनितिक योजना अन्र्तगत अहिले पुनरावेदन अदालत बुटवल एवं मातहतका जिल्ला अदालतहरुले बार्षिक कार्यान्वयन योजना अगाडि बढाइरहेका छन् ।
बर्षिक योजनाको तेस्रो चौमासिक समिक्षा कार्यक्रम समेत भइसकेको छ ।
बर्षेनी मुद्दा लगत सोचे भन्दाबढि भएको भन्दै रजिष्ट्रार श्रेष्ठले पञ्चबर्षिय योजनामा थप कार्यक्रमहरु अगाडि बढाइदै लगिएको बताए ।
बुटवल, असार २ ।
पाल्पाको दोभान गाविस स्थित सिद्धबाबा नजिकै बुधबार दिउसो गएको सुख्खा पहिरोमा परी दुई जनाको मृत्यु भएको छ ।
सुख्खा पहिरो सँगै माथी बाट खसेको ठुलो ढुंगाले जीप नै किच्दा २ जनाको ज्यान गएको हो । पहिरोले बुधबार दिउसो करिव पौने ४ बजे जीप किचेको थियो ।
जीप किचिदा पाल्पामा रहेको प्रवास मेडिकल कलेजका प्रोफेसर डा. यशोदा कोचर र उनका श्रीमान् डा. एसटीडी कोचरको मृत्यु भएको ईलाका प्रहरी कार्यालयका डिएसपी दिलिप घिमिरले जानकारी दिए । यशोदा स्त्रीरोग विशेषज्ञ र एसटीडी आँखारोग विशेषज्ञ हुन् । दुवै भारतीय नागरिक हुन् ।
दुर्घटनामा रौतहटका छाला रोग विशेषज्ञ डा. जर्नेल मिकरानी र सिन्धुलीका प्रेरित देवकोटा घाइते भएका हुन् ।
पाल्पादेखि बुटवबल आउँदै गरेको लु १ च २७० नं को जीव किच्दा उनीहरुको ज्यान गएको हो । जीपमा ४ जना सवार भएका थिए । चार जना मध्ये दुई जना घाईते भएका छन् ।
चुस्त भएन उद्धार
पहिरोले जीप किच्दा समेत प्रहरी, तथा स्थानियहरु रमिते बने । दिउसो पौन ४ बजेको समयमा पहिरो गएपनि सिमित संख्यामा पुगेको प्रहरीले केही बेर रेमिते बनिरह्यो । १ घण्टा पछि पुगेको सानो डोजरले ढुंगा हटाउने प्रयास गरेपनि सकेन ।
जिप भित्र दुई जनाको शव देखिएपनि उनीहरुलाई बाहिर ल्याउन प्रहरीले त्यस बखत सकेन । घटनाको २ घण्टा पछि क्रेन सहितको नेपाल आर्मीको टोली पुगेको थियो । क्रेन, नेपाल आर्मी र ठुलो डोजर पछि घटना भएको ४ घण्टापछि शव बाहिर ल्याइएको थियो ।
अझै जोखिम छ बर्षायाममा
बैशाख १२ गते गएको विनाशकारी महाभुकम्पले सिद्धबाबालाई पनि खल्वलाएको छ । बर्षायाममा पानी परेपछि सिद्धबाबा क्षेत्र सँगै सिद्धार्थ राजमार्गले कतिको ज्यान लिने हो भन्न सकिने अवस्था छैन । सधै तल्लो सिद्धबाबाले दुःख दिने गरेकोमा अब माथीबाट खस्ने ढुंगाको डर बढि रहेको छ ।
तस्वीरहरुः विकाश पराजुली/ बुटवल
काठमाडौं, जेठ ३२ ।
बैकिङ कसुरको अभियोगमा पक्राउ परेका तत्कालिन बुटवल फाईनान्स लिमिटेडका कार्यकारी अध्यक्ष देवेन्द्र प्रसाद ध्वजु छुटेका छन् ।
राष्ट्र बैंकको वि.स. २०७१ जेठ १४ गते बसेको नियमित बैठकले बैकिङ कसुर ऐन २०६४ अन्तर्गत कारबाहीमा परेका ध्वजु अदालतको माग बमोजिम तीन करोड ३५ लाख रुपैया धरौटी बुझाएर जेठ २६ गते छुटेको केन्द्रीय अनुसन्धान व्युरो सीआईवीले जनाएको छ ।
तत्कालिन समयमा बुटवल फाईनान्सबाट आफन्त, फाईनान्सको कर्मचारी समेत गरी झण्डै १२ जना व्यत्तिको नाउँमा पटक- पटक गरी ३० करोड रुपैयाँभन्दा बढि कर्जा निकालेर संस्थालाई हानी, नोक्सानी पुराएको अभियोगमा राष्ट्र बैक समेतको पत्रको आधारमा सीआईबीले ध्वजुलाई वि.स. २०७१ मसिर २२ गते ललितपुरबाट पक्राउ गरेको थियो । पक्राउ परे लगत्तै अदालतको आदेशअनुसार जेलचलान भएका ध्वजु उपर ११ वटा मुद्धा रहेकोमा पुनरावेदन अदालतको बाणिज्य ईजालासले आठवटा मुद्धामा ३५ लाख रुपैयाँ धरौटी माग गरेको थियो । कुल धरौटी मध्ये सरास्वती थापा सम्बन्धी मुद्धामा चार लाख, रोशन चिउरा सम्बन्धी मुद्धामा तीन लाख, गुण केशरी सम्बन्धी मुद्धामा तीन लाख, फुलबारी सम्बन्धी मुद्धामा तीन लाख, कुल प्रसाद पोखरेल सम्बन्धी मुद्धामा चार लाख, दिपा गिरी सम्बन्धी मुद्धामा पाँच लाख, मनोज कुमार सम्बन्धी मुद्धामा पाँच लाख सहित कुल ३५ लाख रुपैया धरौटि तोकिएको थियो ।राष्ट्र बैंकको वि.स. २०७१ जेठ १४ गते बसेको नियमित बैठकले बैकिङ कसुर ऐन २०६४ अन्तर्गत कारबाहीमा परेका ध्वजु अदालतको माग बमोजिम तीन करोड ३५ लाख रुपैया धरौटी बुझाएर जेठ २६ गते छुटेको केन्द्रीय अनुसन्धान व्युरो सीआईवीले जनाएको छ ।
पुनरावेदनको निर्णयपछि पुर्पक्षको लागि थुनामा गएका ध्वजुलाई सर्वोच्च अदालतले बैकिङ कसुर सम्बन्धी थप तीन वटा मुद्धामा थप तीन करोड रुपैया धरौटि माग गरेको थियो । सोही अनुसार अदालतले माग गरे बमोजिमको तीन करोड ३५ लाख रुपैया धरौटि बुझाएर ध्वजु गत २६ गते छुटेका हुन । धरौटिमा छाड्ने प्रक्रिया सुरु भए पश्चात ध्वजु उपर रुपन्देही जिल्ला अदालतमा ठगि सम्बन्धी परेको मुद्धामा ध्वजुलाई रुपन्देही लगिएको थियो । त्यस लगत्तै अदालतको माग अनुरुपको उनले धरौटिको लागि गनहुँ लगाएका विभिन्न जिल्लामा रहेको जग्गा समेत राखेका थिए ।
बैकिङ कसुर सम्बन्धी ध्वजुको मुद्धामा न्यायाधीशहरु शिवनारायण यादव, दुर्गादत्त भटट् सहितको इजालसले फैसला गरेको थियो । ठगिको आरोपमा झण्डै एक बर्ष अघि पक्राउ परेकी ध्वजु पत्नी पार्वती पनि झण्डै ६ महिना अदालतको माग बमोजिम चार करोड रुपैया धरौटि बुझाएर रिहा भएकी थिईन ।
तत्कालिन समयमा ध्वजुले फाइनान्सलाई पारिबारिक रुपमा चलाएका थिए । संस्थाका सञ्चालकहरुमा राजेन्द्र ध्वजु (दाई), निर्मला सुवाल (दिदि), ईन्द्र्रलाल श्रेष्ठ (जेठान), चिजकुमार श्रेष्ठ (जेठान) महाप्रबन्धक राजेश किरण श्रेष्ठ (ज्वाइँ), बरिष्ट कर्जा अधिकृत राकेशमान कर्माचार्य(भाईको सालो) समेतलाई राखेर पारिबारिक अखडाको रुपमा फाईनान्सलाई चलाएका थिए ।
स्रोतका अनुसार ध्वजुको परिबार र आफन्तको नाउँमा सपना अटो मोबाईल्स, सुजुकी बाईक शोरुम, किया मोटर्सको शोरुम, जेके टायरको शोरुम, हेभी इक्विपमेन्ट, स्वर्णिम बचत तथा क्रृण सहकारी, सपना बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था, बोर्डिङ स्कुल, रियलस्टेट कम्पनी रहेका छन् । त्यी कम्पनीहरुमा तत्कालिन बुटवल फाइनान्सको करोडौ रुपमा कर्जा रहेको अभियोग लागेको थियो ।
आर्थिक दैनिकबाट
बैकिङ कसुर सम्बन्धी ध्वजुको मुद्धामा न्यायाधीशहरु शिवनारायण यादव, दुर्गादत्त भटट् सहितको इजालसले फैसला गरेको थियो । ठगिको आरोपमा झण्डै एक बर्ष अघि पक्राउ परेकी ध्वजु पत्नी पार्वती पनि झण्डै ६ महिना अदालतको माग बमोजिम चार करोड रुपैया धरौटि बुझाएर रिहा भएकी थिईन ।
तत्कालिन समयमा ध्वजुले फाइनान्सलाई पारिबारिक रुपमा चलाएका थिए । संस्थाका सञ्चालकहरुमा राजेन्द्र ध्वजु (दाई), निर्मला सुवाल (दिदि), ईन्द्र्रलाल श्रेष्ठ (जेठान), चिजकुमार श्रेष्ठ (जेठान) महाप्रबन्धक राजेश किरण श्रेष्ठ (ज्वाइँ), बरिष्ट कर्जा अधिकृत राकेशमान कर्माचार्य(भाईको सालो) समेतलाई राखेर पारिबारिक अखडाको रुपमा फाईनान्सलाई चलाएका थिए ।
स्रोतका अनुसार ध्वजुको परिबार र आफन्तको नाउँमा सपना अटो मोबाईल्स, सुजुकी बाईक शोरुम, किया मोटर्सको शोरुम, जेके टायरको शोरुम, हेभी इक्विपमेन्ट, स्वर्णिम बचत तथा क्रृण सहकारी, सपना बहुउद्देश्यीय सहकारी संस्था, बोर्डिङ स्कुल, रियलस्टेट कम्पनी रहेका छन् । त्यी कम्पनीहरुमा तत्कालिन बुटवल फाइनान्सको करोडौ रुपमा कर्जा रहेको अभियोग लागेको थियो ।
आर्थिक दैनिकबाट
- विकाश पराजुली
रुपन्देही, १५ चैत । जिल्ला प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीले भैरहवाका दुई क्यासिनोमा छापा मारेको छ । प्रहरीले भैरहवामा रहेका मिनि क्यासिनोहरूमा नेपालीहरूलाई पनि प्रवेश गराई जुवा खेलाउने र स्वीकृत पनि नलिई सञ्चालन गरेको सूचनाका आधारमा क्यासिनोहरूमा छापा मारेको हो ।
प्रहरीले रक इन्टरनेशनल र ह्याप्पी हर्ज क्यासिनोमा छापा मारेको हो । प्रहरीले ह्याप्पी हावर बाट २२ जना भारतीय नागरिक र रक इन्टरनेशनलबाट १० जना भारतीय नागरिक नियन्त्रणमा लिएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीका डिएसपी राजेन्द्र ढकालले जानकारी दिए । प्रहरीले क्यासिनोको दुई कर्मचारीहरूलाई सोधपुछका लागि नियन्त्रणमा लिएको छ ।
अबैध सामान भन्सार चलान
शनिबार भारतबाट भन्सार छली ल्याएको कपडा प्रहरीले भन्साल चलान गरेको छ । शनिबार गोनाहा–६ स्थित बेथरीमा भारत महाराजगंज नौतनवा थाना बस्ने दिनेशकुमार पासवान र अशोककुमार चौरासियालाई अबैध समान लिदै गर्दा पक्राउ गरेको थियो । प्रहरीले उनीहरूबाट युपि ५६एल ५१६४ नं.को मोटर साईकल सहित सुट पाइन्टको कपडा १० रोल पक्राउ गरेको छ ।
शनिबार भारतबाट भन्सार छली ल्याएको कपडा प्रहरीले भन्साल चलान गरेको छ । शनिबार गोनाहा–६ स्थित बेथरीमा भारत महाराजगंज नौतनवा थाना बस्ने दिनेशकुमार पासवान र अशोककुमार चौरासियालाई अबैध समान लिदै गर्दा पक्राउ गरेको थियो । प्रहरीले उनीहरूबाट युपि ५६एल ५१६४ नं.को मोटर साईकल सहित सुट पाइन्टको कपडा १० रोल पक्राउ गरेको छ ।
विकाश पराजुली
बुटवल, साउन ८ ।
आर्थिक बर्ष २०७०/०७१ मा लुम्बिनी अञ्चलमा ५ सय १० वटा सवारी दुर्घटना भए । जसमध्ये ३ सय ५२ वटा दुर्घटनाको कारण ट्राफिक प्रहरीले पहिचान गरेको छ । चालकको लापरबाहीले रुपन्देही जिल्लामा ५३, नवलपरासीमा ९८, कपिलबस्तुमा ४१, पाल्पामा २१, गुल्मीमा २८ र अर्घाखाचीमा ६ गरी २ सय ४७ दुर्घटना भएको ट्राफिक प्रहरीको तथ्याङ्कमा छ ।
यस्तै तीव्र गतिका कारण लुम्बिनी अञ्चलमा ६७ वटा दुर्घटना भएको क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ । तीव्र गतिका कारण रुपन्देहीमा बढी दुर्घटना भएका छन् । रुपन्देहीमा ४४ वटा दुर्घटना तीव्र गतिकै कारण भएको प्रहरीको तथ्याङ्कमा छ ।
त्यस बाहेक रुपन्देहीमा यात्रुको गल्तीले ७, ओभरटेक ४, मापसे १, ओभरलोड २, सडकको अवस्थाले ३ दुर्घटना भएका छन् । गत आर्थिक बर्षमा रुपन्देही जिल्लामा १ सय ६० दुर्घटना भएका थिए । त्यस्तै नवलपरासीमा १ सय ५७, कपिलबस्तुमा ७५, पाल्पामा ५२, गुल्मीमा ४६ र अर्घाखा“चीमा २० दुर्घटना भएको पश्चिम क्षेत्रिय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलका प्रमुख एसपी शुसिल कुमार यादवले जानकारी दिए ।
गत आर्थिक बर्षमा लुम्बिनी अञ्चलमा ५ सय १० सवारी दुर्घटना हु“दा २ सय २४ जनाले अकालमै ज्यान गुमाउनु प¥यो । नवलपरासीमा भएका दुर्घटना धेरै जनाको मृत्यु भएको छ । नवलपरासीमा १ सय २ जनाको मृत्यु भएको छ । त्यस्तै रुपन्देहीमा ७६, कपिलबस्तुमा ४९, पाल्पमा ४७, गुल्मीमा १८ र अर्घाखाचीमा ३२ जनाले ज्यान गुमाएको ट्राफिक प्रहरीको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ । जसमा २ सय २० जना पुरुष रहेका छन् । त्यस्तै ६९ महिला, २६ बालक र ९ जना बालिका रहेका छन् ।
ट्रक, टेक्ट्र, बस, कार तथा जिप, ट्याङकर, मोटरसाईकल र सार्वजनिक संस्थानका सवारीहरु दुर्घटनामा पर्दै आएका छन । दुर्घटनामा परी गम्भीर घाईते हुनेको संख्या पनि बढ्दो छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षमा गम्भीर घाईते हुनेको संख्या ३ सय ४२ रह्यो । बर्षेनी दुर्घटना बढी रह“दा प्रहरीले दुर्घटना न्युनीकरणका लागि अभियाननैं सञ्चालन गरी न्यूनीकरणको अभियान थालनी गर्ने भएको छ ।
दुर्घटना हुनुका कारण र त्यसको समधानका विषयमा प्रहरीले स्कुल स्तरदेखि ट्राफिक शिक्षा सञ्चालन गर्ने तयारी गरेको हो । विद्यालयमा यसरी शिक्षा दि“दा विद्यार्थीहरुले अभिभावकहरुलाई जानकारी गराउने हु“दा पनि दुर्घटना कम हुन सक्ने भन्दै अभियानको थालनी गर्न लागिएको एसपी यादवले जानकारी दिए । यात्रुहरुले ट्राफिक नियमको पालना नगर्ने, सडकमा छाडा चौपाया हुनु र चालकले सामान्य नियम पनि पालना नगर्ने कारणले दुर्घटना हुने गरेको भन्दै यात्रु र चालक लक्षित सन्देशमुलक कार्यक्रम सुरु गर्न लागिएको उनको भनाइ छ ।
यता नेपाल टे«ड युनियन महासंघ (जिफन्ट) रुपन्देहीका अध्यक्ष्ँ हरि कार्कीले दुर्घटना हुनुको मुख्य कारण चालकको दोष नभएको बताएका छन् । उनले कहि सामान्य लापरबाही भएपनि तथ्याङकमा भएजस्तै लापरबाही चालकहरुको नभएको बताए । ‘बाटोको अवस्था, पैदल यात्रीको कारण यस्तै धेरै कारण छन’ उनले भने–‘यस बारेमा बैज्ञानिक अनुसन्धानको खा“चो छ ।’ उनले चालकहरुलाई मात्र दोषि देखाउनु आफुहरुलाई सैय नहुने बताए ।
मोटरसाईकल सवैभन्दा बढी कारबाहीमा
विकाश पराजुली
बुटवल, साउन ६ ।
पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलले आर्थिक बर्ष २०७०÷०७१ मा लुम्बिनी अञ्चलमा ३ करोड बढी राजश्व संकलन गरेको छ । लुम्बिनी अञ्चलका ६ जिल्लाबाट प्रहरीले गत आवमा ३ करोड ८२ लाख ६३ हजार ५ सय रुपैया राजश्व संकलन गर्न सफल भएको हो । प्रहरीले लुम्बिनी अञ्चलबाट आ.ब ०६९÷०७० मा ३ करोड १३ लाख ८१ हजार ६ सय २५ रुपैया“ राजश्व संकलन गरेको थियो ।
लुम्बिनी अञ्चलमा सवैभन्दा बढी राजश्व संकलन जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीले गरेको छ । ट्राफिक प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीले १ करोड १३ लाख ८७ हजार रुपैया“ राजश्व संकलन गरेको हो । यस बाहेक प्रहरीले पश्चिम Ôेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलबाट ५४ लाख ५३ हजार ४ सय रुपैया“, जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय नवलपरासीबाट ६४ लाख ६७ हजार ४ सय रुपैया“ राजश्व संकलन भएको पश्चिम क्षेत्रिय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलका एसपि शुसिलकुमार यादवले जानकारी दिए ।
लुम्बिनी अञ्चलमा सवैभन्दा बढी राजश्व संकलन जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीले गरेको छ । ट्राफिक प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीले १ करोड १३ लाख ८७ हजार रुपैया“ राजश्व संकलन गरेको हो । यस बाहेक प्रहरीले पश्चिम Ôेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलबाट ५४ लाख ५३ हजार ४ सय रुपैया“, जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय नवलपरासीबाट ६४ लाख ६७ हजार ४ सय रुपैया“ राजश्व संकलन भएको पश्चिम क्षेत्रिय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलका एसपि शुसिलकुमार यादवले जानकारी दिए ।
त्यस्तै जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय कपिलबस्तुबाट ७५ लाख ४५ हजार ७ सय ५० रुपैया“, जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय पाल्पाबाट ४५ लाख ३३ हजार ३ सय रुपैया“, जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय गुल्मीबाट १८ लाख ४१ हजार १ सय रुपैया“ र जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय अर्घाखा“चीबाट १० लाख ३५ हजार ५ सय ५० रुपैया राजश्व संकलन भएको छ । अन्य जिल्लाहरुको तुलनामा रुपन्देही जिल्लामा सवारी कारबाहीको संख्या पनि बढ्दो रुपमा रहेको छ । सवारी साधनको चाप बढ्दै गएकाले पनि सवारी कारबाही हुनेको संख्या बढेको जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ । ‘सवारी चाप बढेपछि नियम उल्लघंन बढी हुने गर्दछ त्यसैले पनि राजश्वमा बृद्धि भएको हो’ एसपी यादवले भने ।
पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालयले दिएको जानकारी अनुसार जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीले अन्य जिल्लाको तुलनामा सवैभन्दा बढी सवारी कारबाही गरेको छ । प्रहरीले आर्थिक बर्ष ०७०÷०७१ मा ६४ हजार ३ सय ७ सवारीलाई कारबाही गरेको बताएको छ । ट्रक, बस, कार तथा जिप, ट्याक्टर र मोटरसाईकल कारबाहीमा परेका हुन । त्यस्तै पश्चिम क्षेत्रीय ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बुटवलले ३६ हजार २ सय ६० सवारी कारबाही गरेको बताएको छ । जिल्लाको समग्र तथ्याङकलाई हेर्दा रुपन्देही जिल्लामा सवैभन्दा बढी कारबाहीमा मोटरसाईकल परेका छन् । सानो सवारी र नजिकको यात्राका लागि सहज हुने हुदा मोटरसाईकलको प्रयोग पनि बढ्दै गएपछि ट्राफिक नियमको उल्लघंन बढी भएपछि जिल्लामा मोटरसाईकलहरु बढी कारबाहीमा परेको बताइएको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालय रुपन्देहीमा एक बर्षमा १० हजार ७ सय ३२ मोटरसाईकललाई कारबाही गरेको छ । त्यस्तै बुटवलले ६ हजार ८ सय ९४ मोटरसाईकललाई कारबाही गरेको बताएको छ ।
त्यस्तै नवलपरासीमा ३४ हजार ७ सय २०, कपिलबस्तुमा ४८ हजार ६ सय ३८, पाल्पामा २५ हजार ९ सय ४३, गुल्मीमा १० हजार ८ सय ९२ र अर्घाखा“चीमा ४ हजार ४ सय ७८ सवारी कारबाहीमा परेको तथ्याङकमा उल्लेख छ ।